Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol

Enver Paşanın Yaveri Muhiddin Bey

Bekirağa Bölüğünden Türkistan'a

Yusuf Gedikli
Muhiddin Bey, Bartınlı bir yedek subaydır. Evvela Nuri Paşanın yaveri olmuş, sonra Halil Paşaya intisap etmiştir. Halil Paşa ve Küçük Talat (Muşkara)’la birlikte tutuklu bulunduğu Bekirağa bölüğünden 9 Ağustos 1919 tarihinde firar etmiş, Ankara, Sivas, Erzurum, Nahçıvan yoluyla Baküye vasıl olmuştur. Halil Paşa ile Bakü, Karabağ, Moskova, Tuapse, Batum arasında gidip gelmiştir. Daha sonra Enver Paşanın yaveri olmuş, 28 Eylül 1921’de Batumdan Hacı Sami ile beraber Türkistan yolculuğuna çıkmıştır. Türkistanda Enver Paşanın yanında bulunmuş, Şarki Buhara hadiselerine iştirak etmiştir. Bilahare Enver Paşa tarafından Afganistana özel temsilci olarak gönderilmiş, 14 Şubat 1922 tarihinde Afgan hududunu geçmiştir. Paşanın şehadetini orada haber almış ve elbiselerini İstanbuldaki ailesine ulaştırmıştır. Muhiddin Bey dönüşünde hükümete bir rapor vermiş, Kâzım Karabekire de bir özet rapor takdim etmiştir. Daha sonra hatıralarını 12 Teşrin-i sani (Kasım) 1923-23 Kânun-i evvel (Aralık) 1923 tarihleri arasında Vakit gazetesinde Bekirağa Bölüğünden Türkistana başlığıyla tefrika etmiştir. Muhiddin Bey, Afganistana vardıktan sonraki hadiseleri yazarken hemşehrisi Bartınlı Halil Efendinin raporlarından ve Enver Paşanın Liva’ül-İslâm dergisinde neşrettiği yazılarından da faydalanmıştır. Muhiddin Beyin hatıralarının kıymeti, hadiselerin görgü şahidi olmasında ve belgelere dayanmasındadır. Bu tür hatıralarda olduğu gibi seyahat intibalarını anlatması da hatıralarının özelliklerinden birisidir. Eserin başka bir özelliği de Azerbaycan-Ermenistan ve Azerbaycan-Sovyet münasebetleri hakkında bilgi vermesidir. Ayrıca Türkiye, Azerbaycan, Türkistan (Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan) tarihleri hakkında da önemli bilgiler ihtiva etmektedir.
Yazar:
Yusuf Gedikli
Yusuf Gedikli
Tahmini Okuma Süresi: 6 sa. 48 dk.Sayfa Sayısı: 240Basım Tarihi: 14 Kasım 2011İlk Yayın Tarihi: 2 Nisan 2004Yayınevi: Paraf Yayınları
ISBN: 9786055539764Ülke: TürkiyeDil: TürkçeFormat: Karton kapak

Yorumlar ve İncelemeler

Tümünü Gör
212 syf.
6/10 puan verdi
·
Beğendi
·
4 saatte okudu
Yaver / Yakın tarihin gördüğü belki de en büyük ütobist (ütobyacı) olan Enver Paşa'nın yaveri Muhiddin Bey'in anılarından yola çıkılarak oluşan bu eser, Enver Paşa'nın portresini daha net çiziyor. Turancılık fikrinin askeriye kısmının savunucularından olan Enver Paşa, taa Orta Asya'nın Türkî cumhuriyetlerine gitmiş, oradaki halkı örgütlemeye çalışmış, yer yer Ruslara karşı gaza getirmiş, yer yer oradaki yerel Türk topluluklarıyla çatışmış, sonunda Tacikistan adında, kiminin haritada yerini bilmediği, kiminin hâlâ Türk devletleri arasında saydığı ama aslında İranî-Peştunî bir devlette hayatını kaybetmiş. Mezarı uzun yıllar sonra Türkiye'ye nakledilmiş. Enver Paşa'yı halkımız Sarıkamış'daki hezimetten bilir daha çok. Bilmeyenler de önce Yaşar Kemal'in ''Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana''yı okumalı. Bu Enver Paşa ki askerleri Arabistan'ın cehennem sıcağından, Erzurum'un Allahuekber dağlarına, Kars'ın Sarıkamış'ına takviye eden, üzerlerinde çaputtan elbiseler, ayaklarında çarıklarla Erzurum'un Kars'ın buzdan dağlarına sürüklemiş bir ''askerî deha''dır. Bu Enver Paşa ki askeriyeden firar edenleri mermi ziyan olmasın diye ağaç kütükleriyle öldürtendir. Neyse işte, Enver Paşa'nın yaverinin anlattıklarıyla bu hayalperest dünyasını, bu maceraperestliğini daha iyi idrak ediyoruz. Kitapta dikkat çeken bir husus da, o sıralar dalga dalga yayılan Bolşevik Rusya'nın ideolojisinin Enver Paşa üzerindeki tesiridir. Enver Paşa'nın mektupları ve telgrafları, Rusya'ya ne derece imrendiğini, Komünizm ile İslam devletleri arasında yaptığı mukayeselerle ayyuka çıkıyor.
Bekirağa Bölüğünden Türkistana Yaver
Bekirağa Bölüğünden Türkistana YaverYusuf Gedikli · Ufuk Ötesi Yayınları · 20049 okunma
Reklam
100 öğeden 1 ile 10 arasındakiler gösteriliyor.