Belirsizin Bilimleri Gönderileri
Belirsizin Bilimleri kitaplarını, Belirsizin Bilimleri sözleri ve alıntılarını, Belirsizin Bilimleri yazarlarını, Belirsizin Bilimleri yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Zira ölçülmüş belirsizlikler içinde yaşamaktansa, sahte kesinlikler içinde yaşamak daha elverişlidir"
Sayfa 30
Günlük yaşamımızda ve çevremizde, doğanın dünyasına ait olmayan şeyler bulunmaktadır; bunlar birtakım renkler ve biçimlerdir, diğer insanlardır, bilinç alanımızdaki izlenimlerdir ve bu izlenimler, çok uzun zamandır bilmediğimiz ve içimizden -fizikçi, astronom ve biyolog dahil- hiç kimsenin varlığını ve genel niteliğini reddedemeyeceği yasalara göre yinelenmekte veya yenilenmektedirler.
...
Oysa, çoğu kez, son derece az bir bilgi düzeyinden hareketle akıl yürütüyoruz; belirsizin bilinmesi olarak doğru bir şekilde adlandırdığımız bilimler, bunları karşılamaktadır. Aslında, cahillik ve bilimsel kesinlik arasında, bilmeme ve bilim arasında bir sürü iyi belirlenmemiş olgu vardır; burada herhangi bir yöntemle belirsizliği azaltmaya yönelik çaba, birtakım örnekler üzerinde aşırı sınırlandırıcı varsayımlara dayanarak uzlaşımsal yöntemlerle elde edilmiş sonuçların doğru bir şekilde işlenmesinden çok bir olabilirlikler alanı oluşturan koşullara ve varsayımlara açılmayı sağlamaktadır.
...
Kısacası, iddiaların ortaya atıldığı sıradaki sınırlayıcı kanıtları çoğu kez unutuyoruz. Bu "biz" sözcüğü, sadece "geniş kitleyi değil, aynı zamanda, bizzat bilimi üreten hakikat işçilerini de kapsamaktadır; bunlar kendi özel alanlarında düşüncelerinin ve kendilerinin hâkimi olmakla birlikte, yaşamlarının geri kalan kısmında gelip geçici iddiaları ve eğreti aklı olan varlıkların daha az onurlu durumuna düşmektedirler; zira ,ölçülmüş belirsizlikler içinde yaşamaktansa, sahte kesinlikler içinde yaşamak daha elverişlidir.
Fizikçilerin yöntemlerini pragmatik olarak meşrulaştıran başarıları o denli büyük olmuştur ki, sonuçta bu düşünceler bir ideolojiye dönüşmüştür. Bu kitap, söz konusu ideolojiye karşı yazılmıştır.
Yaşamak, belirsiz şeylerle yüz yüze gelmek demektir.
YKY
It requires very strong minds to resist the tempta-
tion of superficial explanations.
(Yüzeysel açıklamaların çekimine kapılmamak için
çok güçlü zihinler gerek.)
A. Einstein
Sayfa 59Kitabı okudu
hedefimiz beş noktada özetlenebilir:
1. İnsanın zihinsel etkinliğinin önemli bir kısmının, istese
de istemese de, dünyanın açık seçik olmayan yanlarını, kaypak
ve değişken şeyleri, yüksek bir hata içeren değerleri incelemek
zorunda olduğunu göstermek.
2. Düşünceye gerekli öğelerin, o kadar da bütünüyle rast-
lantısal olmaksızın yaklaşık düzenlilikler, muğlak bir öngö-
rülebilirlik içerdiğini, dolayısıyla ilke olarak bilimin konusu
olduklarını göstermek. Ancak, genelin bilimi vardır ve bilim,
dış dünyanın gözlenebilir düzenliliklerinin toplamıdır.
3. Belirsizin biliminin, hepsi olmasa da çoğu yanının insan
bilimleriyle, G. Gusdorf'un eleştirdiği ("bunlar bilim değildir
ve insan da bir obje değildir"), fakat bizim benimsediğimiz ve
kararı okuyucuya bıraktığımız, konusu insan olan bilimlerle
ilgili olduğunu savunmak.
4. Belirsizin bilimlerinin epistemolojisinin nasıl olabileceği-
ni, yani bu bilimlerin hangi yasalara uyduklarını, konularının
ne tür öngörüler sağlayabileceğini saptamaya çalışmak.
5. Bu bilimlere özgü bir "metodoloji", yani onların incele-
melerine uygun yöntemler derlemesi ve taktiği oluşturmak.
Bu yöntemlerin çoğu, daha önceden bildiğimiz yöntemlerdir;
çoğu, sosyal bilimlerde geniş ölçüde uygulandığı için, yakın-
dan tanıdığımız, fakat bize göre belirsizin bilimlerine uygun
düşen bir tarzda değil de entelektüel konformizm nedeniyle
belirlinin bilimle
Bildikçe köreliyoruz...
Heisenberg'in belirlenemezlik (indetermination) ilkesi, bizi
daha da ileri götürmüştür; bu dünyanın "parçacıklarından
(particules) her birinin betimsel iki öğesinin (hızları ve konum-
ları) birbirinden ayrılamaz bir şekilde bir belirlenemezlik ilişki-
si içinde birbirine bağlı olduğunu, yani öğelerinden biri hakkın-
daki bilgimiz arttığında diğeri hakkındakinin azaldığını ifade
eden bu ilke, dünyanın belirsizliği iddiasında, bize kesin bir adım daha attırmıştır.
İnsan, her an, entelektüel bir eylem peyzajı oluşturur;
yapabileceklerini, yapmak istediklerini, sahip olduğu ve görüş
alanının bir kenarında tuttuğu olanakları düşünür. Zaman
zaman, bu görüş alanı, tıpkı bir insanın bir sokağın ucun-
da geniş bir meydan veya perspektife açılması gibi, aniden
genişler; yani olabilirler alanının büyüklüğünü birdenbire arttı-
ran bir tür aydınlanma olgusu söz konusudur.
K. Lewin'in "alan psikolojisinden türetilmiş ve bilimsel
yaşamın birbirine dikgen iki planına ilişkin bu benzetme, keşif
mekanizmasının anlaşılması bakımından çok yararlıdır.
bilim adamı ile sıradan insan arasında temel bir
fark yoktur; belki sadece derece ve özellikle durum farkları
var. Kendi kendini (özellikle fizik ve kimya gibi doğa bilimle-
rini ima eden bir tarzda) bilim adamı olarak nitelendiren (veya
çevresi tarafından böyle nitelendirilen) bir insanın, diğerlerin-
den daha "rasyonel", daha "ciddi" olduğunu ifade eden gururlu
tavrı, sadece bir yeterlilik belirtir; bu yeterlilik, bu tavrın kur-
banı olan kişiler dahil olmak üzere, pek çok insan tarafından
kolayca kabul edilmektedir.