Bilim Savaşları
Ömer Faik AnlıSözler ve Alıntılar
Pozitivizme Atılan İftiralar
Hempel de Carnap da, hatta Comte da doğrulamanın ya da pekiştirmenin -tümevarımın doğası gereği- "tam" ve "kesin" olamayacağını kabul etmektedir. Kesinlik arayışı, modern bilim imgesine modern felsefenin rasyonalist kanadının mirasıdır. Oysa gerçek hayatta bilimin peşine düştüğü bilgi belki de yaygın bilim imgesinde bize sunulandan daha farklı olarak kesin bilgi değildir, "sağlam" ve "güvenilir" bilgidir.
Sayfa 77 - phoenixKitabı okudu
Richard Rorty
"Dünyanın orada, dışarıda olduğu iddiasıyla hakikatin orada dışarıda olduğu iddiası arasında bir ayrım yapmaya ihtiyacımız var. Dünyanın orada, dışarıda olduğunu, bizim yaratımımız olmadığını söylemek, sağduyuya yaslanarak mekan ve zamandaki şeylerin çoğunun insani zihinsel durumları içermeyen nedenlerin sonuçları olduğunu söylemektir. Hakikatin orada, dışarıda olmadığını söylemek, basitçe, tümcelerin olmadığı yerde hakikatin de olmadığını, tümcelerin insan dillerinin öğeleri olduğunu ve insan dillerinin insan yaratımları olduğunu söylemektir. ( . . . ) Dünyanın yanı sıra hakikatin de orada, dışarıda olduğu önermesi, dünyanın kendine ait bir dile sahip bir varlığın yaratımı olarak görüldüğü bir çağın mirasıdır."
Sayfa 197 - phoenixKitabı okudu
Bilimsel söylem, gerçekliği bilmesi itibarıyla değil, gerçekliğe uygulanan işe yarar bir araç olması itibarıyla diğer söylemlerden ayrılır.
Sayfa 159 - phoenixKitabı okudu
Kuhn ve Kant Arasındaki İlişki
Kuhn'a göre, Principia yazılmasaydı, Artwood'un makinesiyle yapılan ölçümlerin hiçbir değeri olmazdı. O halde kuramın önceliği düşüncesini de destekler nitelikle, bilimsel etkinliği ve kuram oluşturmayı da önceleyen ve deneyden-gözlemden türetilmemiş bir "kavramsal görme biçimi"ne ihtiyaç vardır. Görüleceği üzere bu yaklaşım, Kant'ın deneyimin önkoşulu olarak a priori anlık ve duyarlık kategorileri düşüncesini çağrıştırır niteliktedir. Kuhn, olağan bilimi "doğadaki ham malzemenin, yani görüngülerin [fenomenlerin], mesleki eğitimce sağlanan kavramsal kalıplara dökülmesi için zorlu ve özverili çaba" biçiminde betimlerken de Kant'ı hatırlatmaktadır.
Sayfa 116 - phoenixKitabı okudu
Katolik Kilisesi 1616 yılında Kopernik'in kuramını "sözdebilimsel" olduğu gerekçesiyle aforoz ederken, SSCB Komünist Partisi'nin Merkez Örgütü, 1949 yılında Mendelci genetiğin sözdebilimsel olduğunu kabul edip, bu kurama bağlı bilim insanlarını bilim topluluğundan uzaklaştırdı. Bu kararlar, neyin bilimsel olduğunu belirleyen bir ayraca gönderimle verildiği için, bilimle sözdebilim arasına sınır koymak, sadece felsefi değil, aynı zamanda yaşamsal, toplumsal ve hatta siyasal bir sorundur.
Sayfa 14 - phoenixKitabı okudu
19. yüzyılın bilim imgesine bağlı bilim sosyolojisi, bilim insanını, dışsal etkilere açık olmakla birlikte, bu etkileri önleyecek normsal donanımlara sahip bir topluluğun üyesi bir birey olarak kabul ederken, bilimsel bilgi sosyolojisi, bilginin üretim koşullarından biri olarak gördüğü bilim insanını, karmaşık koşulların oluşturduğu ve bilim topluluğuna aidiyeti ile kimlik kazanan bir "üye" olarak değerlendirir. Bu nedenle bilimsel bilgi sosyolojisi içerisinde, bilimin öznesi diğer topluluklardan farklı olsa da onlar karşısında özsel bir ayrıcalığı bulunmayan "bilim topluluğu"dur. Böylece, eleştiriler ve karşıt-tezler yoluyla bilim çalışmaları bağlamında, bilim etkinliğinin öznesi olarak nesnel, evrensel, tarafsız bilim insanından, nesnel, tarafsız, evrensel bilim topluluğuna, oradan da öznel, taraflı ve bağlamsal/tarihsel bilim topluluğu anlayışına geçilmiştir.
Sayfa 449 - phoenixKitabı okudu
Kuhn'dan
Kepler'in Kopernikçiliği erkenden seçmesi zamanının Yeni-Platoncu ve Hermetik akımlarına dahil olmasından ötürüdür; Alman Romantizmi etkilediği kişilere enerjinin korunumunu hem tanıma hem de kabul etme eğilimi kazandırdı; 19. yüzyıl İngiliz sosyal düşüncesinin de Darwin'in varolma savaşı kavramının geçerliliği ve kabul edilebilirliği üzerine benzer bir etkisi olmuştur.
Sayfa 349 - phoenixKitabı okudu