Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar 4
Devlet-i Aliyye - Âyânlar, Tanzimat, Meşrutiyet
Halil İnalcıkSözler ve Alıntılar
Okunası..
Modernleşme bir Türk hümanizminin doğuşuna bağlanmıştır. Bu akıma bağlı olarak bazıları, rasyonel düşünceyi Batı medeniyetinin temel ilkesi olarak belirtirler ki ve derler ki, Batı kültürünü Doğu kültüründen ayıran başlıca özellik, Batılı insanın eski Yunanlı gibi insana ve kainata nesnel bir gözle bakabilmesindedir. Olayları objektif bir şekilde gözlemleme ile rasyonel bir sisteme bağlama kabiliyetidir. Modern insan, devlet hayatından özel yaşayış tarzına kadar her şeyi rasyonel bir şekilde düzenlemeye çalışır. Buna karşı Doğulu her şeyi mistik, ilahi bir sebebe bağlar. Onun gözünde Tanrı ile her hadise arasında doğrudan doğruya bir ilişki vardır. Bu sebepten Doğulu, olayları kontrol iradesini kendinde görmez. Halbuki Batılı insan doğal ve toplumsal çevresini kontrol gücünü kendinde görür. Onun içindir ki Batılı, Doğulu ile temasında onun davranışlarını irrational, fatalist [kaderci] olarak nitelendirir.
"Cenab-i Hakk her ferdi mutlak hür olarak yaratmıştır."
Özetle Türk tarihinin Batı'ya, yeni bir hayat görüşüne yöneldiği son yüzyıllık gelişme, başka bir deyimle Türk Aydınlanma Çağı, Atatürkçülüğü açıklamak bakımından önemlidir. Böylece Atatürkçülük, Türk tarihinin doğal gelişiminin kesin, vazgeçilmez bir sonucu olarak görünmektedir. Bugün Türkiye demokrasisinde bu tarihi süreci geriye çevirme çabası, tarihin akışına ters düşer.
Sened-i İttifak
O zaman bu şartlar, bizzat saray çevresinde saltanat bağımsızlığına aykırı, yani padişahın mutlak otoritesini sınırlayıcı mahiyette görülmüştü. Fakat fiilen bir diktatör olan Alemdar'ın idaresine karşı gelmeye kimse cesaret edemedi. Sarayca şimdilik onaylanması, sonra kaldırılması kararına varıldı. Nihayet vergilerin, padişahın vükelası ile hanedanlar arasında müzakere yolu ile kararlaştırılacağı maddesi, padişahın otoritesini sınırlayıcı niteliği bakımından özellikle kayda değer.
Sayfa 101
Çok karışık bir şahsiyet II. Abdülhamid
Aslında Abdülhamid bir yandan Batı rejimleri ve ekonomilerine karşı aldığı tedbirler ve meşrutiyet rejimini geri getirmeye çalışanlara yani Batıcı aydınlara karşı izlediği politikalarla tutucu bir görüntü verirken, bir taraftan da ortaokula denk düşen rüştiyelerde ve liseye denk düşen idadilerde Batı'yı düşünce bakımından benimseyen bir yeni nesil yetiştiriyordu.
Sayfa 19 - Türkiye İş Bankası
Vay efendim 'd' harfi ile yazdin, sen Abdülhamid'i savunuyorsun
1876 Kânun-i esasî'sini rafa kaldıran Abdülhamid, zaman içinde hafiyeleriyle aydınları takip eden bir baskı rejimi oluşturdu.
Müslüman olan gayri müslim zamanla Osmanlı-islam cemaatinin tam bir parçası olur. Balkanlar'da Müslüman olmak, Türk olmak anlamına gelir. Gerçekte Osmanlı emperyal kültürü ve İslam, bir Osmanlı kimliği doğurmuştur.
Sayfa 121 - Türkiye İş Bankası