Aydınlanma, insanın her türlü bağımlılığı alt ederek özgürleşme, ilerleme ve insanlaşma savaşımında yolunu aydınlatabilmesi için, eleştirel ve öz-eleştirel yaklaşımı benimsemek zorundadır.
Descartes Hegelin deyişiyle "düşünüyorum" demekle ben soyutluyabilirim anlayışının yolunu acmistir. Bu açılım insana düşünsel gelişim, eleştirel düşünme eleştirel öz-bilinç geliştirme cesareti vermiştir .Bu gelişmeler insana "haydi her türlü bağımlılığını sorgula bunalardan aklını kurtar kendin ol öz-belirleyimle yaşa"