Felsefe Tartışmaları 11. Kitap
Felsefe Tartışmaları DergisiSözler ve Alıntılar
Bilimin teolojik ve ideolojik öğretilerle bağdaşmazlığı kolayca ileri sürülebilir; ama aynı şeyi metafiziksel sistemler için de söyleyebilir miyiz? (1) Günümüzde metafizik pek çok kimsenin (bu arada bilim adamlarının) gözünde bir fantazi, bilime ters düşen bir spekülasyondur. Oysa metafiziğe bilimler üstü bir bilim, bizi gerçeğe ulaştıran en temel düşün etkinliği gözüyle bakıldığı çağlar olmuştur. Çağımızda bile bu görüşü koruyan saygın düşünürler, Bergson, Heidegger vb. filozoflar vardır.
* Oysa Heidegger'e bakılırsa, saçmalığı tam tersine bilime tanınan ciddilik ve üstünlükte aramalıdır. "Daha temel bir sorgulamanın burgacında," diyor Heidegger, "yalnız bilim değil, mantık da silinip gider." Heidegger'den önce Hegel de "Hiç"ten sözetmiş, salt varlık ile salt hiçlik bir ve aynı şeydir, demişti.
Sunuş
Yüzyılımızın ikinci yarısı Pozitivizm'in felsefe sahnesinden çekilişine tanık olduğu gibi, metafiziğin geri dönüşünü de yaşamaktadır. Tabii ki geri dönen, yüzyılın başlarında kovulmuş olan metafizikle aynı şey değil. O kovulan felsefe, türü kuvvetle romantik, edebi, ayağını gözlemlenen dünyaya basmak kaygusunu pek de taşımayan bir dizgeleştirme çabasıydı. Alman geleneğinin 19. yy içinde geliştirdiği bir biçem olarak idealist nesnelliği amaçlıyordu. Şimdi geri gelen metafiziğin kökenleri daha eskilerde; aynca modern felsefenin önceki dönemlerinde metafizik konulara oldukça temkinli ve eleştirel bir tutumla yaklaşmış olan İngilizce dil çevresi içinde filizleniyor. Bir Alman yayınevinin saptayışına göre bu, "Aristoteles'te başlayıp Skolastik mantıkçılar, Leibniz ve günümüz analitik felsefesinde sürdürülen, kesin (exact) felsefe geleneği"nin bir parçası. Bu kitapta metafiziğe ilişkin, onu çeşitli açılardan belirlemeyi amaçlayan çeviriler bulacaksınız.
Gürol Irzık - Wittgenstein ve Carnap: Tractatus'un Mantıkçı Pozitivizme Etkisi
Felsefenin gerçekte ne olduğunun anlaşılması ve sahte-problemlerin felsefeden kovulmasıyla bilimsel felsefe olanaklı hale gelir. Bilimsel sorular iki türlüdür: bunlar ya empirik sorulardır ya da bilim dilinin mantıksal yapısına ilişkin sorular. Birinci tür sorular dil-dışı nesneler hakkında, konu-dilinde ifade edilen ve yanıtları bilim adamlarınca bilinen yöntemlere aranan sorulardır. Bu tür sorulara verilen yanıtlar gerçek konu-dili tümcelerini oluşturur, ikinci tür sorular ise bilimsel felsefenin (=mantıkçı pozitivist felsefenin) kapsamına girer
Şarlatanlar işin içine girmediği sürece köküne kadar olanaklıdır
.... genel Varlıkbilim olanaklı mıdır, yani fiziksel ve biyolojik şeyler gibi özel şey türlerinin varoluş ve doğası yönündeki araştırmaların sağladığından daha soyut ve genel düzeyde ne bulunduğu üzerine bir şey söylemek olanaklı ve yararlı mıdır, sorusuyla eşdeğerlidir.