Helgoland
Carlo RovelliSözler ve Alıntılar
19. yüzyıl Fransız felsefecisi Hippolyte Taine'in ifadesini kullanacak olursak, şöyle söylenebilir: "Dış algı, dışarıdaki şeylerle uyum içinde bulunan bir iç düştür ve halüsinasyonun yanlış bir dış algı olduğunu söylemek yerine dış algının doğru bir halüsinasyon olduğunu söylemek gerekir."
Sayfa 149 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022). Öngörüsel Bilinç Modeli
Evren değişimdir, yaşam kanıdır, der Demokritos'un 115. fragmanı. Evren etkileşimdir, yaşam göreli bilgiyi düzenler. Biz, bugün anladığımız kadarıyla gerçekliği meydana getiren ilişki ağının zarif ve karmaşık danteliyiz.
Sayfa 141 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022).
Olgular dünyası araştırabileceğimiz ve hep daha iyi anlayabileceğimiz, genel özelliklerini bulabileceğimiz bir dünyadır. Bununla birlikte, bir Mutlak'tan türetmeye çalışmaya değecek bir dünya değil, karşılıklı bağımlıklar ve olasılıklar dünyasıdır.
Sayfa 120 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022). Nagarjuna'nın düşüncesi
Bir dünya görüşü, bir dünya kuramı, tutarlı olabilmek için o dünyanın sakinlerinin o görüşe, o okumaya ulaştıkları yöntemleri gerekçelendirebilmeli ve hesabını verebilmelidir.
Sıklıkla naif materyalizmin zorlandığı nokta olarak görülen bu koşul, maddeyi etkileşimler ve korelasyonlar olarak yeniden düşündüğümüzde hemen yerine getirilir.
Sayfa 136 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022).
Bir ormana uzaktan bakarsam koyu yeşil bir kadife görürüm. Yaklaştıkça o kadife, ağaç gövdelerine, dallara, yapraklara dönüşür. Ağaçların kabukları, yosunlar, böcekler karmaşıklıkla dolup taşar. Her uğurböceğinin her bir gözünde, onu yaşamaya yönelten nöronlara bağlı son derece gelişmiş bir hücre yapısı vardır. Her hücre bir kenttir, her protein atomlardan oluşan bir şatodur; her atomun çekirdeğinde bir kuantum dinamiği cehennemi çalkalanır, kuarklar ve gluonlar, kuantum alanlarının uyarımları girdaplar yaratır. Oysa bu yalnızca, göz kamaştırıcı kozmik olaylarla bezenmiş bir trilyon gökada arasından birinin yüz milyar yıldızının küçük bir yıldızının yörüngesinde dönen küçük bir gezegenin küçük bir korusudur. Evrenin herhangi bir köşesinde gerçeklik katmanlarının baş döndürücü kuyularını buluruz.
Sayfa 141 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022).
İlişkiler ve etkileşimler
Oysa bu fikir çok eskidir. Batı'da daha Platon'un yazdığı son diyaloglarda bile karşımıza çıkar. Platon Sofist'te zamandışı ideaların bir anlamı olması için olgusal gerçeklikle ilişkiye girmeleri gerektiğini sorgular ve sonunda diyaloğun baş kişisi Elea'lı Yabancı'nın ağzından tamamen ilişkisel nitelikteki -ama Elea felsefesinden son derece uzak- şu ünlü tanımı dile getirir: "Şunu söylüyorum: Doğası gereğince bir şey üzerine etkisi olan ya da çok önemsiz bir etki edenin etkisine maruz kalma gücünde olan şey gerçekten de vardır. O, böylesine bir güç bir kere bile görülse vardır. Varlığı tanımlayan birisi olarak varlığın güçten başka bir şey olmadığını söyleyebilirim." Genellikle olduğu gibi birileri Platon'un söylenecek her şeyi bir tümcede zaten söylediğini mırıldanabilir...
Sayfa 114 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022)
Kuantum kuramı ile..
Dünyanın somutluğundan bir şeyler psikedelik bir yolculuğun yanardöner morumtırak renkleri gibi eriyip havaya karışıyormuş gibi görünüyor. Bu bölümün başında yer alan alıntıdaki Prospero'nun sözleri gibi bizi sersemletiyor: "İşte tıpkı bu hayallerin elle tutulmaz dokusu gibi, tepesi bulut kaplı burçlar, görkemli saraylar, ulu mabetler, hatta şu yüce yerküre ve üstünde var olan ne varsa, bir gün eriyecek; biraz önce uçup giden şu hayalî gösteri gibi, dumanı bile kalmayacak ardında."*
Sayfa 150 - Tellekt, 1.Baskı (Eylül 2022). *Shakespeare, Fırtına, IV.Perde I.Sahne