Ali Suavi'nin bilmediğim bir eseri idi. Ekim 1977 tarihli Orkun Yayınlarında basımı yapılmış. Sitede ekli bir kitap değildi, istekte bulununca yüklendi, ilgilenenlere teşekkürü borç bilirim.
Bir çok genç kitapseverin haberi olmayabilir böyle bir eserden. Benimde haberim yoktu ama babam sağ olsun zamanında okumuş diğer kitapları gibi muhafaza etmiş, şimdi bana benden evlatlarıma kalacak inşallah.
Ali Suavi'nin 1873 yılında "Le Khiva en Mars" adıyla yayınlamış olduğu "Hive" eseri daha sonra Türkçeye çevrilerek "Hiva Fi Muharrem 1290" adıyla İstanbul'da Artin Asadoryan Matbaasında basılmıştır,
Eser Ali Suavi hakkında detaylı bilgi paylaşımı ile başlıyor, yaşadığı dönemde ki olaylar, sosyal yapı, ülkedeki birtakım siyasi gelişmeler, bunların nedenleri ve sonuçları ele alınıyor. Daha sonra Ali Suavi'nin o dönemlerde yazdığı makalelerden alıntılar yapılıyor ve asıl eserin konusuna Hive bölgesinin tam manasıyla hangi coğrafi bölgeyi işaret ettiğini, Hive'nin sosyal kültürel yapısını, dönemin savaşlarını, yıkılan veya yeniden kurulan beylikleri, genelde Rus, İngiliz, Çin ve İran ağırlıklı geçen mücadeleler Ali Suavi'nin aktarımıyla ele alınmıştır. Yayına hazırlayan yazar büyük ölçüde yazım yanlışlıklarını düzenlediğini beyan etmiştir fakat yine de belli başlı yazım hataları vardır, farklı bulduğunuz kelimelerin anlamlarına mutlaka bakınız.
Eser adından çok daha fazlası temin etme imkanı olan tüm kitapseverlerin okumasını öneririm. Eminim bu konuda daha önce böyle teferruatlı bir esere daha denk gelmemişlerdir.
Anlayarak okuyanı bol olsun...
