Zerdüşt'ten Firdevsî'ye Sadî'den Şamlu'ya İran'ın Sözlü ve Yazılı Kaynakları
İran Kültürü
Nimet YıldırımEn Eski İran Kültürü Gönderileri
En Eski İran Kültürü kitaplarını, en eski İran Kültürü sözleri ve alıntılarını, en eski İran Kültürü yazarlarını, en eski İran Kültürü yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Öz nefsine geçiriyorsan sözünü adamsın,
Körü sağırı aşağılamıyorsan adamsın
Düşmüşü teklemelemek değil adamlık,
Tutup kaldırırsan bir düşmüşü adamsın ! ( Rudeki)
Sayfa 168
Yüzün olmadan evreni kavuran güneş olmasın,
Sensiz evreni aydınlatan lamba da olmasın.
Senin vuslatınla kimse benim gibi kötü huylu olmasın,
Seni görmediğim gün var ya , o gün olmasın. ( Rûdekî-yi Semarkandî)
Hep yüzünü görürüm gözümü açtığımda,
Bütün tenim yürek olur, sana sırrımı söyleyeyim diye.
Başkalarıyla konuşmayı yasaklarım.
Senin bahsin açıldığında sözümü uzatayım diye. ( Rudekî)
Öyle belalar gördüm , o hale geldim ki ben ,
Mutluluk bile görsem onu bela sanarım. ( Mesûd-i Sad-i Selmân )
zerdüşt, eski iran'a tek tanrıcılık/tevhid inancını getirmiştir. onun getirdiği din, tek tanrı inanışını temel alır. ondan önce iranlılar bir kısım tanrılara tapınmakta ve rahiplerin hazırladığı bir tür uyuşturucu, kutsal bir içkiyi içmekle uygulanan "haoma" kültürünü devam ettirmekte idiler. "haoma", bütün evrenin sıvı şekilde doldurulduğuna inanılan hayat tanrısı idi. zerdüşt inanışında daha sonraları "ormuzd" şekline dönüşmüş ve islami kaynaklarda da "hürmüz" olarak yer almış.
Sayfa 13Kitabı okuyor
rivayetlere göre zerdüşt, goştap hükümdarına gelerek, "ben allah'ın sana göndermiş olduğu peygamberim." dedi ve mecusilerin ellerinde bulunan kitabı kendisine verdi. o da kendisine iman etti ve mecusilik dinine girdi.
*
ancak zerdüşt dini bir tarafta halk arasında hızla yayılırken, diğer taraftan da eski inanışlarına dayanan geleneksel inanışlar zerdüşt inanç sisteminde birtakım yaralanmalara neden oldu. örneğin, tek tanrıcılık temeline dayanan zerdüşt inanışının tersine eski çok tanrılı inanış sisteminde yer alan eski devir iran tanrıları yeniden iran inanışına sızarak yerlerini almaya başladı. bu yoğun etkileşim sonucu ahura mazda, ehrimen karşısında yer alırken sonuçta zerdüşt'ün tek tanrı inanışına dayanan dini bir tür düalist inanışa dönüştü.
Sayfa 19Kitabı okuyor
müslümanlar arasında zerdüşt ya da mezdiyesna inanışı adıyla bilinen din inananları kur'an'da da belirtildiği gibi [hacc,12:17] "mecus" adıyla anılmaya başladılar. yine onlar kitap ehlinden kabul edilip kendilerine karşı bu kural gereği davranıldı.
Sayfa 21Kitabı okuyor