İran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi
Mohammad Reza Djaliliİran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi Gönderileri
İran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi kitaplarını, İran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi sözleri ve alıntılarını, İran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi yazarlarını, İran'ın Son İki Yüzyıllık Tarihi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Eski Mücahidin üyeleri eski teşkilatlarına karşı besledikleri 'gizli sempatiden' dolayı idam edildiler. Sol militanlar ise 'döneklikten' dolayı aynı akıbete uğradı. İdam edilenlerin cesetleri "Kafiristan" ve "Lanetabad" olarak adlandırılan terkedilmiş bir bölgeye gömüldü.
79 şubatıyla 81 haziranı arasında Devrim Mahkemeleri, "karşı devrimci" ya da "dünya üzerinde yolsuzluk yayıcı" suçlamasıyla 497 muhalifi idam etmiştir. Bu sayı içinde, eski Başbakan Huveyda, biri "kültür emperyalizmini" besleme suçundan mahkum 6 bakan, SAVAK'ın 6 sorumsusu ve 90 memuru, 33 Bahai, İsrail lehine casusluk yapmakla suçlanan Yahudi bir iş adamı, 25 albay, 20 binbaşı ve 125 subay vardır. Daha sonraki dört yıl içinde 8.000 muhalif idam edilmiştir. Bunlar daha çok Halkın Mücahitleri üyeleridir. Ancak Fedayinlerin terör kurbanları, Kürtler, Tudeh Partisi(sol), Milli Cephe üyeleri ve meşhur Şii Ayetullah ve Merce-i Taklit Muhammrd Kazım Şeriatmedari'nin taraftarları da bulunuyordu.
Avrupa'da savaşın sona ermesi üzerine Tahran yabancı kuvvetlerin ülkeyi boşaltmasını talep etti. Amerikalılar 1945 aralık ayında, İngilizler de dört ay sonra çekilmelerini tamamladılar. Ancak Kızılordu geri çekilmekte gecikince soğuk savaşın ilk krizi patlak verdi. Söz konusu İran "Azerbaycan meselesi" ve bir de buna eklenen Kürdistan gailesi, İran için savaş sonrası ilk önemli kriz olmuştur. İran'ın kuzeybatısını işgallerinden beri SSCB Tudeh'in güçlenmesini teşvik ederek milli hükümetin Azerbaycan üzerindeki kontrolünü sıfıra indirmişlerdi. Kısa ömürlü Gilan Sovyet Cumhuriyeti'nde bakan olan Parti'nin bölge lideri Cafer Pişevari daha sonra SSCB'ye kaçmış, orada kışkırtma yaparak eyaletin özerkliğini talep etmişti. 1945 eylülünde Tudeh bölge teşkilatını lağvetmiş ve üyelerinin, Peşavari tarafından yönetilen yeni Azerbaycan Demokratik Partisine katılmasını emretmişti. Peşavari halk milisi oluşturmuş ve Partinin merkez komitesi yönetiminde Özerk Azerbaycan Cumhuriyeti'ni ilan etmişti. Azerbaycan'a paralel olarak, Kürdistan'da devam eden anarşi, Gazi Muhammed tarafından yönetilen parti Komala'nın -1946 İran Kürdistan Demokrat Partisi adını alacaktır- 22 Ocak 1946 'da SSCB'nin onayıyla "Kürdistan Cumhuriyeti" nin kuruluşunu ilan etmesine yolaçacaktır. Mesud Barzani'nin babası Mustafa Barzani yeni hükümette Savunma Bakanı olacaktır.
Rıza Şah, önceliğini devletin güçlenmesine ve kendi adına layık milli bir milli ordu oluşturmaya karar verdi. Aldığı askeri eğitimin ve çağın ürünü olan sert bir tarz seçti. Önünde Türkiye'deki Kemalist model ve 1930'lu yılların her yerde yaygın otoriterciliği vardı. Bu değişiklikleri kolaylaştırmak üzere kendisine tamamen bağlı bir kabine oluşturdu. Hürriyetleri kısıtlamaktan ve meclisin rolünü ciddi şekilde sınırlamaktan çekinmedi. Milletvekillerinin seçimini kontrol ediyor ve dokunulmazlıkları kaldırıyor, siyasi partileri yasaklıyor, bağımsız gazeteleri kapatıyor ve fazla eleştiren politikacılardan kurtuluyordu. Muhaliflere karşı sert davranmaktan da kaçınmıyordu. 1930'lu yıllarda otoriter eğilimleri ve keyfi davranışları giderek arttı. Sonunda en yakın çalışma arkadaşlarını uzaklaştırmaya ve hatta subaylardan kuşku duymaya kadar vardı. Böylece ordudan çok polise dayanmaya başladı.
" ...İngilizlerin gerçek işbirliğinin derecesi üzerindeki sorulardan daha esas olan bir şey varsa o da bürokrasinin önemli kesimlerinin, tüccarların, aydınların ve ordunun geniş desteği olmadan böyle bir darbenin başarıya ulaşamayacağıdır."
Sayfa 62
