Sözler ve Alıntılar
Emvâl şirketinin İnan nevinin meşruiyeti
İslâm hukuk doktrininde emvâl şirketinin inan nevinin meşruiyeti tartışmasızdır.
Sayfa 260
Müslüman bir kimsenin gayri müslimlerle şirket kurması
İnan şirketinin kurulabilmesi için ortaklar arasında din birliği bulunması zorunluluğu yoktur. Müslüman bir kimsenin gayri müslimlerle şirket kurmasının kerahetine dair ictihadlar nassa dayanmaz. Hz. Peygamber’in bazı gayri müslimlerle mudârebe vb. ortaklıklar yapmış olması bu konuda bir sakınca bulunmadığının açık delilidir.
Sayfa 260
İslâm hukukunda akid şirketleri, şirketin dayandığı ana unsur bakımından:
1. emvâl (sermaye ağırlıklı ticarî ortaklık)
2. ebdân (emeğe dayalı iş ortaklığı)
3. vücûh (ticarî itibara dayalı ticaret ortaklığı)
Sayfa 260
Sonuçta zihnini doğru bilgilerle, kalbini Allah’a karşı saygı ve sorumluluk şuuruyla ve hayatını hayırlı amellerle donatanlar “erdemli bilginler”, sadece dünyevî emellere ulaşmayı amaçlayan ve zaman zaman bu amaç uğruna bilgisini kötüye kullananlar da “erdemsiz bilginler” adını almıştır (Dârimî, “Muḳaddime”, 29, 34). Erdemli bilginlerin yeryüzündeki mevcudiyeti ise yıldızların gökteki mevcudiyeti gibidir (Müsned, III, 157).
İnan şirketi hukukî vasıf itibariyle
İnan şirketi hukukî vasıf itibariyle gayri lâzım (câiz) bir akiddir; şirket iki ortaklı ise kural gereği ortaklardan birinin akdi feshi, ölmesi veya edâ ehliyetini kaybetmesi gibi hallerde ortaklık infisah ederken üç ve daha çok ortaklı olması durumunda ilgili ortak açısından münfesih olur. Bu ortaklığın feshi ve tasfiyesiyle ilgili diğer konularda da genellikle âdi şirket hükümleri geçerlidir. Bazı çağdaş hukukçular inan şirketini sınırlı sorumlu ortaklık şeklinde nitelemektedirler (Ansay, s. 178; Poroy v.dğr., s. 11).
Sayfa 261
İslâm hukukunda akid şirketleri, ihtiva ettikleri şartlar ve hükümler bakımından:
1. MUFÂVADA (المفاوضة) Ortakların sermaye, kâr-zarar paylaşımı, tasarruf ehliyeti, yetki ve sorumluluk bakımından eşit olmaları esasına dayalı şirket türü.
2. İNAN (العنان) Ortaklarının sermaye, kâr payı ve zarara katılımında eşitlik, tasarruf ehliyetinde denklik şartının aranmadığı şirket tiplerini ifade eden terim.
Sayfa 260
İNAN (العنان)
Ortaklarının sermaye, kâr payı ve zarara katılımında eşitlik, tasarruf ehliyetinde denklik şartının aranmadığı şirket tiplerini ifade eden terim.
Sözlükte “gem, dizgin, yular” gibi anlamlara gelen inân, İslâm hukuku terimi olarak ortakların diledikleri miktarda sermaye ile katılabildikleri, kâr payına ve zarara katılımda eşit, tasarruf ehliyetinde denk olmadıkları ve birbirleriyle sadece vekâlet münasebeti içinde bulundukları şirket nevini ifade eder. Kelime anlamının serbest bir yorumuyla düşünülerek ortakların müşterek hedefe doğru koşuda sermayelerinin dizginlerini aralarındaki akde göre uyum içinde yönettikleri şirket tipini belirttiği ileri sürülmüştür.
Sayfa 260