Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur

İttihat Terakki ve Kürtler

Naci Kutlay

İttihat Terakki ve Kürtler Gönderileri

İttihat Terakki ve Kürtler kitaplarını, İttihat Terakki ve Kürtler sözleri ve alıntılarını, İttihat Terakki ve Kürtler yazarlarını, İttihat Terakki ve Kürtler yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İttihat ve Terakki'nin, halkı yanlarına almaktan çok, "güce" dayalı "iktidar" olma anlayışını Yalçın Küçük de dile getirir. "İttihat ve Terakki, ciddi bir kuruluştur; halkın güce tapındığına inanıyor. Kendisini güçle donatarak halkı yanına çekmeyi ciddi bir politika olarak sürdürdü..."
İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin nakarat şeklinde tekrarladığı "hürriyet", Şerif Mardin'e göre, yalnız soyut bir kavram olarak kalmış, somutlaştırılamamıştı. Programını halka benimsetmeyi ele almayınca, halka rağmen onu idare etmeyi düşünen totaliter bir elit grup hareketi olmak zorunda kalmıştı. Birlik, milli kültür ve milli burjuva yaratma, İttihat ve Terakki'nin en önemli istemleriydi. Böyle olunca, istedikleri halde, Osmanlıcılığı sürdüremiyorlardı. Nitekim, giderek Türkçü-Turancı oldular
Reklam
hangi emperyalizm...
Prof. Server Tanilli, İttihat ve Terakki Partisi'ni Genç Osmanlılarla birlikte Aydınlanma tarihimizin ilk devrimci partisi olarak görüyor. Kapitülasyonları kaldırmalarına, İngiliz ve Fransız emperyalizmine bir ölçüde karşı oluşlarına değer vermekle be raber, gidip Alman emperyalistlerinin kucağına düştüklerine de işaret ediyor.
İmparatorluk sınırları içindeki halklar baskı ve despotluktan yakınmaları nedeniyle İttihat ve Terakki'de yer almaktaydılar. Bütün bu değişik halkların etkin kişi ve gruplarının ortak amacı rejimi devirmekti.
Sayfa 119 - Birinci İttihat Terakki Kongresi ve SonrasıKitabı okuyor
İttihat ve Terakki'nin İkinci Meşrutiyet'i ilân ettiren başarısı, Kürtlerde değişik biçimde etkiler yarattı. Büyük bir bölüm, diğer halklar gibi, kendi öz örgütlerini oluşturup Kürt ulusal- kültürel kazanımları için çaba gösterirken, bir bölüm Kürt de İttihat ve Terakki'nin Türkçü cephesinde yer almak için kimliklerini yadsıyarak, "Kürt değil, Türk olduklarını" kanıtlamaya uğraştılar. Cumhuriyeť ten sonra böylesi eski İttihatçı Kürtlerin sayısı arttı.
1830 sonrasında, Kürdistan'ın Botan bölgesinde, imparatorluğa karşı sürekli olarak başkaldıran Bedirhan ailesinden birçok aydın yetişti. İstanbul'da yaşamaya zorunlu kılınan ailenin ikinci kuşağından çok kimse, orduda subay ve yönetimin üst düzey görevlerinde bulunuyorlardı. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında, Bedirhanilerden çok kimse İttihat ve Terakki hareketine ilgi gösterdi ya da içinde yer aldı. İttihatçılar yönetime geldikten kısa bir süre sonra, baskıcı ve Türkçü anlayışlarını uygulamaya koydukça, bunlar da karşıt konum aldılar.
Reklam
Kürdistan" gazetesinde, 1902 Jön Türk 1. Kongresi'ne ilişkin uzun bir yazı yayınlandı. Abdurrahman Bedirhan'la İttihat ve Terakki'ciler arasındaki sıcak ilişkiler de zaman zaman dile getirildi. "Kürdistan" gazetesi bir süre için İttihat ve Terakki'nin matbaasında basıldı. Mem-ü Zin ve Şerefname gibi Kürt edebiyatının seçkin eserlerinden bazı bölümler gazetede yayınlandı. İttihat ve Terakki'ciler arasında Ahmet Rıza çevresindeki Türkçü eğilim ağırlık kazandıkça, "Kürdistan" gazetesinde yayınlanan ve Kürt milliyetçiliğini önde tutan yazıların sayısı da giderek arttı. C. Celil bunu İttihat ve Terakki'cilerin zamanla daha radikal bir çizgi sürdürmelerine bağlıyor.
Ayrıca, başlangıçta Jön Türkler ne kadar gizlemeye çalışsalar da, onların "Türklük" yanlarını sezen Kürtler, kuşkulu ve mesafeli kaldılar.
Osmanlı Sultanı ve yönetiminin Ermenileri öldürme ve mallarına el koymayı özendirme hareketine en etkin bir şekilde karşı çıkan Şemdinanlı Şeyh Ubeydulah oldu. Yöneticilerin sözüne uyup yıllarca komşuluk ettikleri Ermenileri öldürmenin yanlışlığını vurguluyor, "Osmanlı yönetimince öldürülme sırası yarın da bizdedir," diyordu.
Abdülhamid, Hamidiye Alayları'nı Ermenilere karşı kullanma planlarını canlı tuttu. Bu nedenle Kürt ağalarına yanaştı, onların İslami yanlarını ve kişisel çıkarlarını gözetti.
Reklam
Abdülhamid'in Kürdistan'a hızlı bir biçimde asker gönderme amacının demiryolu yapımına öncelik verilmesine yol açması hususunu uzun yıllar sonra İsmet Paşa'nın, anılarında "Dersim sorunu" konusuna değinirken de görüyoruz; "Dersim meselesini nihayet demiryolu halletti," diyecektir İsmet İnönü.
Kürdistan geri bir tarım ülkesiydi. Belli başlı kentlerde daha çok Ermenilerden oluşan bir burjuva sınıfı vardı. Toprağın belirli ellerde, kapitalist uygulama normları yerine "ortakçılık" ile işleniyor olması, doğal olarak tarımsal gelişmenin de yetersiz olmasına neden oluyordu. Yerinde sayan tarımsal gelişme toplumun sosyal yapısına da yansıyarak onu durağan kılıyordu. Buna bir de ağır vergi yükü eklenince Kürt başkaldırılarının 19. yüzyılda neden ulusal istemlerden çok, vergilere ve askere alınmaya karşı bir direnme şeklinde olduğu açıklık kazanır.
27 öğeden 1 ile 15 arasındakiler gösteriliyor.