Japon Ne Yapmış
Onur AtaoğluSözler ve Alıntılar
Chotto matte felsefesi
“Chotto matte”nin kelime anlamı “Bi dakka hemşerim” gibi bir şey olsa da, bu ifade çok daha derin bir felsefe içerir. Bu felsefeyi açıklamadan önce baştan uyarayım: Eğer Japonya’ya giderseniz, bir mağazada, sokakta ya da bankada bir Japonla muhatap olursanız ve size herhangi bir sebepten dolayı “chotto matte” derse, o mıntıkayı büyük bir hızla
Japonya’da Yabancı Olmak
Yeni Türkü, bir şarkısında der ki: “Ya içindesindir çemberin, ya da dışında yer alacaksın.” Japonya’da çemberin içi ve dışı gayet nettir: Japonlar çemberin içindedir, Japon olmayan herkes dışındadır (Uzakdoğu kökenli çekik gözlüler de dahil).
Japonya’da yabancı, ömür boyu yabancıdır. Özellikle yabancılara fazla rastlanmayan bir beldede dolaşıyorsanız, etrafınızda sürekli “gaijin, gaijin” fısıltıları duyarsınız. Ahali sizden bahsediyordur; kendinizi bir Hollywood yıldızı ile bir yamyam kabilesinin ortasına düşmüş beyaz adam arasında bir yerlerde hissedersiniz.
Japonya’da yaşayan yabancılar arasında yaygın bir espridir: “Üç yıllık gaijin ile otuz yıllık gaijin arasında ne fark vardır? Cevap: yirmi yedi yıl.”
Bir gaijin asla çemberin içine giremez; bir Japonla evlense de, Japonya’ya yerleşse, Japon vatandaşı çocukları olsa, hatta (istisnai bir durum olarak) Japon vatandaşlığı alsa da, o bir gaijindir.
Korkunç bir hikâye dinlediğinizde içiniz ürperir, hatta omuriliğinizden yukarı doğru bir soğuk dalgası yayılır. Aynı duyguyu üşüdüğünüzde de hissedebilirsiniz. İşte Japon milleti, ürkünç hikâyeleri yaz sıcağında anlatarak insanların ürpermesini, böylece serinlik hissi duymalarını amaçlar. Çok dolaylı olduğunun farkındayım, ama Japon mühendisler klimayı icat edene kadar Japon milleti sıcak yaz mevsimlerini korkunun uyandırdığı ürperti hissiyle geçirmeye çalışmıştır.
Japon polisi için suçlu bir Japonla ilgilenmek, suçsuz bir yabancıyla uğraşmaya tercih edilir. Japonun suçlusu bile efendidir, itaatkârdır, polisini üzmez.
Bu konu üzerine en uç noktadaki hikâye, 1923 depreminden sonra Tokyo’daki Kosuga Hapishanesinde yaşanmış. Depremde birçok bina yıkılınca, hapishanede yatan 1000 civarındaki tutukluya, binanın güvenliğinden emin olununcaya kadar, geri dönmek kaydıyla dışarı çıkma izni verilmiş. Süre dolduğunda mahkûmların kaçı hapishaneye tıpış tıpış geri dönmüş dersiniz? Hepsi!
Sevindirmek kolaydır aslında.
“Sen acının resmini yapabilir misin?” diye sormuş mudur acaba Nâzım, Abidin’e? Mutluluğun resmini yapmak mı kolaydır, acının resmini yapmak mı? İnsanları güldürmek mi kolaydır, ağlatmak mı? Sevindirmek mi kolaydır, üzmek mi?
#JaponNEYapmış
Tren ve metrolarda ulaşım ücreti kaç durak gideceğinize göre değişiyor.Bu yüzden istasyonun bilet gişesindeki haritaya bakarak gideceğiniz istasyon için gereken tutarı öğrenir,biletinizi alırsınız.İneceğiniz durağa kadar bileti saklar, inişte otomatik turnikeden geçirirsiniz.Eğer az ücret ödediyseniz çıkıştaki makineden bu farkı tamamlarsınız;fazla ödediyseniz biletinizi saklar kalan miktarı ileride kullanırsınız.Bileti kaybettiyseniz istasyon görevlisine gider, trene nereden bindiğinizi söylersiniz; o da ücreti hesaplayıp sizden tahsil eder. Bunu öğrendiğimde tabi ki bir Türk olarak aklıma türlü hinlik geldi.Bir Japon arkadaşa sordum:
“Yirmi duraklık bir mesafe katetsen ama görevliye iki durak geldiğini söylesen ne olacak? Senin trene nereden bindiğini nasıl anlayabilir?”
Arkadaşım hayretle bana baktı:
”Böyle bir şeyi niye yapayım ki?”
"Yani mesela 750 yen yerine 150 yen ödersin...Çaktın mı köfteyi?”
”Ama böyle bir şey yaparsam tren şirketleri zarar etmeye başlar.Dolayısıyla zaman içinde fiyatları arttırmak zorunda kalırlar. Ve benim çocuklarım gelecekte bu hizmetten daha pahalıya yararlanırlar.”
Sayfa 1Kitabı okudu
Toplum huzuru
Toplumsal sınıflar arasındaki fark yok denecek kadar azdı ve gelir dağılımında büyük bir adaletsizlik yoktu. Herkes insanca kazanıyordu, herkes birbirinin “müşteri”siydi. Kimsede bir diğerini hor görme, adam yerine koymama tavrına rastlanmıyordu. En pahalı restoranlardan en lüks mağazalara kadar hiçbir yerde tipinize, kılığınıza göre farklı muamele görmüyordunuz. Hafta içi size yemek servisi yapan garsonla hafta sonu kayak yapmaya gidebiliyordunuz.
Sayfa 38Kitabı okudu