Metropol ve İmgelem
Ahmet OktayMetropol ve İmgelem Gönderileri
Metropol ve İmgelem kitaplarını, Metropol ve İmgelem sözleri ve alıntılarını, Metropol ve İmgelem yazarlarını, Metropol ve İmgelem yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Kent Patolojileri Ve Romanlara Yansıyan Birtakım Taşralı...
Kemal Bilbaşar'ın Denizin Çağrısı ve Yusuf Atılgan'ın Anayurt Oteli romanlarında, hem öyküsel hem söylemsel düzlemde bir hısımlık olduğunu başka bir yazımda belirtmiştim. Bu iki anlatının başkişileri olan öğretmen ile katip Zebercet, psikanaliz sözcülüğüne başvurarak dillendirirsem, gizli iktidarsız kişilerdir. Ama bu kişisel/bireysel gerçekliklerini algılayışları ve durumlarına tepki verişleri, yazıldıkları, var edildikleri dönemin somut siyasal, toplumsal, kültürel koşulla rınca belirlenmiştir. Bilbaşar'ın öğretmeni de Atılgan'ın Zebercet'i de taşradan kurtuluşu canlarına kıyarak bulurlar. Bir farkla: Zebercet, piçi olduğu ailenin otelinde dip odalardan birinde "katip" olarak yaşarken canına kıymadan önce öldürmeyi sınar: Kedide ve temizlikçi kadında. Öğretmen de Zebercet de otel mekanında karşılaştıkları kadınlarla cinsel ilişkide bulunamazlar. Eros aşkınlaştırılmış (sınıfsal ve dü şünsel açıdan) kadın imgesine yanaşamaz,toplumsal onayın aşağılaştırdığı kadına yönelir: Etini sermaye edene ve tecavüze ses çıkaramayan hizmetçiye. Bu iki kadın figüründe ci simleşen özgür ve sömürülen emekçi ile gönüllü köle arasın daki nesnel/tinsel davranış biçimi ne kadar farklıdır. Sermaye-beden (Denizin Çağrısı'nın Adalet'i) saldırgan ve ele ge çiricidir; kentte'dir ve acımasız bir kapitalist gibi davranır. Aptal değildir: Para önünde duruyorsa onu almaması/kullanmaması akıldışıdır. Oysa Anayurt Oteli ' nin temizlikçi ka dını taşra'dadır. Fahişelik mesleği değildir, yine de fahişe olarak kullanılabileceğini bilir.
Sayfa 85 - İşKitabı okudu
İskender'in vulgerleşmesinden devam...
Dönemin siyasal sorunlarına ilişkin sunumlar, metinlerin kurucu öznesi'nin kişisel/bireysel dramının aksesuvarına dönüş türülmüş gibidirler. Aşırı dozda sunulan cinsellik, şiddet, alkol ve uyuşturucu, sözcük oyunları, dramatik olmak isteyen biçemi yer yer vulgerleştirmektedir. Medya ve gösteri-bağımlı bir biçem, Madonnavari bir kışkırtıcılık söz konusudur. Ünlü şarkıcı bir parçasında "Are you want to fuck us?" diye soruyordu. Tam da Küçük İskender'in tonlamasıdır bu. Madonna ünlü kliplerinde, konserlerinde kiliseyi kızdırmak için "Like a Virgin"i söylerken orgazm halini oynuyorsa, Küçük İskender de dergi fotoğrafçılarına çıplak poz vermekten çekinmiyor. Şiire içselleştirilmek istenen sado-mazohist ve terörist atmosfer, tam da bu türden medyatik uygulamalar dolayısıyla ironik biçimde melodrama dönüşme tehlikesi taşıyor.
Sayfa 81 - İşKitabı okudu
İskender'in imgesel tavrının, siyasal yetersizliği...
1990'larda erotik/pornografik olan, Küçük İskender gibi bir şairde yukarda değindiğim üzre siyasal içerimler de yüklenerek sınırsız biçimde dışa vurulmaktadır. Ancak, bu tavır alış, zaman zaman tecimsel/medyatik olma tehlikesiyle yüz yüze gelmekte, dolayısıyla asıl vurgunun çok biçimli Eros'a, daha özelinde de homoseksüelliğe
Sayfa 79 - İşKitabı okudu
Nazım'ın modern kenti ve proleterya...
Nazım, tüm yapıtında diyalektik materyalist mantığa bağlı kalmıştır denebilir. Belki şu nedenle: Nazım'ın 1925-1940 arasında anladığı bağlamda, Marksizm/komünizm her türlü muğlaklığı ortadan kaldırmış; doğal, toplumsal ve bireysel tüm karmaşıklığı ve çelişkileri sona erdirmiştir. "Vakt-i kerahet" geldiğinde denize karşı demlenen Cevdet Bey'in ruhu "demir çarıklıdır" ve "bir hamam tasının mahrem şehveti" ve "koynuna ilk girdiği kızıl saçlı kadının" anısı ile titremektedir. Nazım Hikmet için modern kent, aslında tam da Necip Fazıl'ın korkusunu biçimlendiren olumsuz özellikleri dolayısıyla haksızlığın ve isyanın, dönüştürüm isteğinin mekanı olmuştur. Nazım Hikmet, modern kentin çatışmacı gerçekliği karşısında mücadeleyi değil, tevekkülü ve içe katlanmayı seven maneviyatçı bireye karşı o tarihlerde iyimserliği açıkça görülen başkaldırıcı/yapıcı tarihsel özne olan proletaryayı öne sürmüştür.
Sayfa 60 - İşKitabı okudu
Zizekyen, duygusal havale ya da eft...
Anlamların alımlanma ya da yorumlanma süreçlerindeki kaymalar, yerinden çıkmalar son derece karmaşıktır. Bu noktada şu söylenebilir: Doğruluk, her zaman için yanlışlıkla eklemlenmiş olarak, yanlışın içine yerleşmiş olarak algılanır. En derin duyguların bile "başkalarına havale edilebileceğini" söyleyen Slavoj Zizek, bizim toplumumuzda da iyi bilinen "ağıtçı" ya da "ağlayıcı" kadınların varlığına işaret ediyor ve şu alaycı cümleyi yazıyor: "Böylece, bizler zamanımızı daha karlı işler yaparak -örneğin merhumun mirasını paylaşma işini tartışarak- geçirirken, yas tutma görevimizi de başkaları sayesinde yerine getirmiş oluruz." Zizek, "popüler televizyon dizilerinde" karşılaştığımız gülme efektine değinirken konuyu daha güncelleştiriyor ve şu yorumu getiriyor: "Bu gülme, gülmenin kendiliğinden hissetmeyle değil, görevle ilgili bir mesele olduğu paradoksunu ima ettiği için epey ilginçtir, ama yeterli değildir, zira bu efektten sonra çoğunlukla gülmeyiz. Tek doğru cevap, televizyon cihazı içinde cisimleşmiş olan Öteki'nin bizi gülme görevimizden bile kurtarmakta olduğu, bizim yerimize güldüğüdür. Böylece aptalca işler yaptığımız yorucu bir günün sonunda bütün gece televizyon ekranına uykulu gözlerle bakmaktan başka bir şey yapmamış olsak bile, sonradan, öteki aracılığıyla, gerçekten iyi vakit geçirmiş olduğumuzu söyleyebiliriz."
Sayfa 54 - İşKitabı okudu
İtalyan kesim .esettür ya da ördeklik...
Lüks arzusu İslamcı kesimlerin zenginleri arasında burjuvalardan hiç de geri kalmamaktadır. Tesettür defilelerinde gözlenen "ihtişam"ın yanı sıra Erbakan Hoca'nın kızının düğününde, özellikle kadın konukların ipek giysileri ve "yedi katlı pasta kesilmesi" de" anımsanabilir. Kuşkusuz, zühd ve takva ile kanaatkarlık, Ülgener'in de belirttiği üzre, özellikle Medine döneminden itibaren İslamın belirleyici öğesi olma gücünü yitirmiştir: Mekke/Medine arasındaki ayrımı Ülgener, "sure" ve "ayet" düzleminde izlemeyi bile göze alarak şunları yazmaktadır: "İlk Mekke ayetlerinin derin vecd ve uluhiyeti yanında; işlek bir ticaret dünyasına hakkını vermek üzre özenle çizilmiş liberal bir piyasa düzeni ve üstelik dünya malını hem de bol tarafından yiyip içmeyi helal kılan ayetler. İslam, kabul etmek lazımdır ki, kuruluşundan kısa zaman sonra ve hele Emevi saltanatının baş döndürücü ihtişamı içinde Mekke devrinin zühd ve takva dünyasına gide gide yabancılaşmış oluyordu. "
Sayfa 37 - İşKitabı okudu
Oktay'a alkış: Özal'ın .skerleri ve güncelliği...
Mort'un "manik" olarak nitelediği tüketim arzusu, Türkiye'de ki "ekonomik düşüşe " rağmen de gücünden hiçbir şey yitirmemektedir ve üstüne üstlük: "Finans piyasalarıyla perakende arasındaki ortaklık geç-kapitalist refah imgeleri yaratmaktadır. " Yarın 'ın ertelendiği noktadır bu. Mort'un İngiltere bağlamında yaptığı "istikrarsızlıkla iç içe yaşam" nitelemesi, Türkiye'nin 12 Eylül darbesi sonrasında ve o darbenin otoriter payandaları sayesinde iktidar olabilen Özal dönemi ekonomisinin hala süregiden temel olgusudur. İstikrarsızlık, ekonomik ve siyasal düzeyde genişlemekte ve içselleşmektedir. Bireysel maddi-manevi korkular ve kaygılarla arzular ve nesneler bir ortak-yaşarlık (symbios) içindedir. "Mağazaları dolaşmanın hiper-erotikleştirilmesi, bir şans oyunu ya da talih çarkı olarak ekonomi; şimdi, yarın yok - bunlar maddi yaşamın popüler temsillerinden bazılarıdır."Ama bu süreç, (tüketimin kitlelere içselleşmesi,yeni yoksulların bir "refah görüntüsü" alabilmek için koşturur hale gelmesi; istikrarsızlığın gerçekliğin doğal görünümü olarak belirmesi, görüntü eşitlenirken mallar arasındaki kalite farkının büyümesi ve markaların yeni bir çekim alanı haline gelmesi) lüksü; tam da Braudel'in vurguladığı biçimde "bitmez tükenmez bir sınıf savaşı" alanı kılmaktadır.
Sayfa 35 - İşKitabı okudu
Kuyruğum dik, eşofmanım Adidas ve lol
Kaldı ki, lüks artık çoğuldur, seyyar tezgaha inerek inanılmaz biçimde demokratikleşmiştir. Tasarımcı ve modacı görünüşü eşitlemektedir anında. Ama yanılmayalım: Salt simgesel düzlemde değildir eşitleştirici tüketim; maddi düzeydedir de . Söylemek bile fazla: Kalite farkı her zaman yürürlüktedir ve çeşit çeşit jeans vardır elbet. Ama taksitli ve indirimli satışların yanı sıra, özellikle beyaz yakalılar arasında hızla yaygınlaşan kredi kartı gibi uygulamalar, her kesimden insanı fiili müşteri kılmaktadır. Metropol yaşamına özgü bütün bu olgular Frank Mort'un sözleriyle, "yeni yoksul kesimlerin bir refah görüntüsü satın almalarını" sağlamak üzre devreye sokulan genişletilmiş piyasa mekanizmalarıdır.
Sayfa 30 - İşKitabı okudu
Biraradalık: Yemek Ve Yemeğin Buğusu
Metropol, lüksün üretildiği ve tüketildiği uzamdır. İstanbul'un büyük caddelerinde ve semtlerinde kolaylıkla izlenebilir bu olgu: İstiklal Caddesi'nde, Bağdat Caddesi'nde , Osmanbey ve Şişli'de, Altıyol'da. Bulvarlar, Benjamin'in vurguladığı gibi flaneur'ün gerçekliği gözlediği ve son kertede yoksulla zenginin varlıklarını karşılıklı olarak algıladıkları, birbirlerini fark ettikleri yer olmaktan çıkmıştır artık. Bulvar, şimdi her türlü lüksün bir tür eşitlenmişlik kisvesi altında pazarlandığı ve görüntüsel tüketiminin sağlandığı yerdir: Herkes dilediği sürece Ak merkez gibi alışveriş mağazalarında (bazılarında sinema bile bulunmaktadır) "window shopping" (camekan alışverişi) yapabilmekte ve eğlenebilmektedir. Malik olamasak bile lüksü gözlerimizle tüketebiliriz
Sayfa 30 - İşKitabı okudu
İlkokul mezunu ama aynı zamanda şark cingözü de olan sarı sendikacılar...
Türkiye'de, gelişmiş kapitalist ülkelerde gözlemlenen türden bir işçi aristokrasisi henüz oluşmuş değildir. Ama bu yolda belirgin bir eğilim bulunduğu öne sürülebilir. Özellikle sendika yöneticileri başta olmak üzre, isyerlerinde belli bir statü edinmiş bazı işçi sınıfı üyelerinin farklı bir konumda bulundukları ve üst gelir gruplarına özgü yaşam biçimine özendikleri rahatlıkla söylenebilir. Bu kesimin mal mülk edinme tutkusu hiç de orta sınıf üyesi bir burjuvadan daha az değildir.
Sayfa 28 - İşKitabı okudu