Nietzsche Neden Delirdi?
Ayşe Şirin ÇakmakçıSözler ve Alıntılar
Nietzsche migrenden ötürü dersleri kaçırmaya başladığında yalnızca dokuz yaşındaydı; ergenliği boyunca şiddetli migren haftalarca okula devam etmesine engel oldu. Çoğunlukla baş ağrıları kafatasının sağ tarafında daha kötüydü ve mide-bağırsak semptomlarıyla ilişkiliydi. Ağrılar kötüleştiğinde, bazen rahatsızlığını azaltmak için sağ gözünü kapalı tutardı.
Sayfa 63 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
Nietzsche'de Beyin Zarı Uru Olma İhtimali
Sağ göz sinirinde beyin zarı uru hipotezi Nietzsche'nin vakasına paretik nörosifiliz tanısından çok daha uygundur. Beyin zarı urunun en yaygın göstergesi kronik aralıklı baş ağrıları, görüde ve akıl sağlığındaki bozulmalardır. Nietzsche'nin Resa Schirnhofer'e tarif ettiği canlı görsel fosfenler göz sinirinde beyin zarı urun için tipik bir semptomdu (ve bu fosfenler paretik nörosifilizde hiç görülmezdi). Göz sinirinde beyin zarı uru başka hastalıkların sürecine benzeyen retinayla ilgili buluntulara da sebep olur: sonuç olarak, modern göz doktorları dahi beyin zarı uru rahatsızlığına sahip hastalardaki göz rahatsızlıklarının sebebini yanlış tanımlayabilir.
.
.
.
Beyin zarı uruyla ilişkilendirilen bağ arısı Nietzsche'nin durumunda olduğu gibi tipik olarak şiddetli ve aralıklıdır ve migrenle karıştırılır. Beyin zarı urları oldukça yavaş büyür; belirli dönemlerde birkaç yıl boyunca büyümesi tamamen durabilir. Nietzsche'nin bağ ağrılarının sağ tarafta olma yatkınlığı –paretik nörosifiliz hipotezine tamamen uymayan bir gerçek– beynin sağ ön lobunun aşağısındaki sağ göz sinirinde beyin zarı uru olan bir hastada beklenirdi. (Fotoğraf 1)*
*1876'da (32 yaşında) Friedrich Nietzsche'nin fotoğrafı. Özellikle sol gözle karşılaştırıldığında kafatasında neredeyse yumru gibi görünen, sağ gözün çıkıntılığına dikkat edin. Bu özellik, ergenliğinden itibaren Nietzsche'nin birçok fotoğrafında fark edilir ve sağ taraftaki retrobulber menenjiyom hipoteziyle kolaylıkla açıklanabilir.
Sayfa 66 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
1888'de Nietzsche, fiziksel ve bilişsel çöküşünden ve "delilik mektupları"ndan bir yıl önce, "Bu oğlan soluyor ve erken solgunlaşıyor. Arkadaşları durumunun o veya bu hastalıktan kaynaklandığını söylüyor. Ben derim ki: hastalanması, hastalığıyla mücadele etmemesi zaten fakirleşmiş bir hayatın sonucudur" yazdı; bu cümleler derin bir farkındalık gerektiriyor ve bugün de her hastalığa öznel bir açı getirerek işlevlerini koruyorlar: hastalık onu ya kalıtsal bir yatkınlıktan, kişisel adaptasyondan, hayatındaki kazara olaylardan veya bütün bunların hepsinden ötürü orada bekliyordu ve o buna direnebildiği müddetçe hastalık bazı atakları tetikledi ama sonrasında durdu; filozof artık bunlardan kendini koruyamayacak hale geldiğinde, hastalık onu boğdu: bilinçli veya bilinçsiz, Nietzsche teslim oldu; teslim olmak tam anlamıyla bir cupio dissolvi* değildi; tersine hayatı ve hayatın birey için planladıklarını terk ettiğinin işaretiydi. Nietzsche'nin bahsettiği bu yoksullaşmış hayat hastalık sayesinde bereketlenebilirdi. Bugünün "iyi hal"i her koşulda korumaya yönelik yaklaşımları düşünülünce bu düşünceler çapraşık ve acayip duyulabilir.
*cupio dissolvi: çözülme arzusu
Sayfa 23 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
Nietzsche'nin Şizofren Olma İhtimali
Mental bozukluklar arasında Turin'deki krizin nedeni olarak kendini gösterebilecek hastalıklardandır ancak örneğin Schain bu konuda bir alt-tip örneklemeyerek nedenini Nietzsche'nin birçok krizini tetikleyebilecek psikojen etkilere bırakmıştır.
Sayfa 116 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
Hayatının son yıllarında Nietzsche zaman içinde anartriye dönüşen konuşma bozukluğu ve yüz felci gibi çeşitli akut nörolojik semptomlar geliştirdi. Bu semptomların felç nöbetleri ardından ortaya çıkmış olması muhtemeldir. Çeşitli raporlarda buna benzer nörolojik zayıflıklar yaratan (örn. Yüz siniri felci) akut nöbetlerin gerçekleştiği yazıyordu. Nietzsche hayatının son yıllarında yatalaktı ve ve vücudunun yarısının felç olduğu açıktı. 1899 yılında çekilmiş birçok fotoğraf Nietzsche'nin sol tarafından, sol kolunu azıcık oynatabilir halde felç ve yatalak olduğunu gösterir. Sol tarafında gerçekleşen felç büyük ihtimalle damarlardaki tahribattan veyahut inmeden kaynaklanıyordu. Hayatının son dönemlerinde konunan felç tanısı Podach tarafından 1931'de kayıtlara geçirilmişti.
*anartri: dil tutukluğu, konuşma yeteneğinin kaybolması.
Sayfa 37 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
Nietzsche'nin Ölümü
Hayatının son dönemlerinde Nietzsche yatalaktı ve gündelik yaşamını sürdürebilmesi için akrabalarının desteğine ihtiyaç duyuyordu. 25 Ağustos 1900'de 56 yaşındayken büyük ihtimalle ikinci bir felçten sonra zatürreden öldü. Ölümünün ardından herhangi bir kayıt tutulmadı ve otopsi hiç yapılmadı.
Sayfa 38 - Scala YayıncılıkKitabı okudu
Nietzsche'nin büyüklüğü, onun hayatını ve mektuplarını inceleyenler arasında bilinir. Nietzsche'nin yayınlanmamış metinlerinden, ergenlikte başlayan garip fikirlerini örnekleyen pasajlar ise daha az bilinir. Bu pasajlardan birkaçı kitaplarında ve mektuplarında yer bulmuştu. Bu yazıların çoğu kimseye gösterilmemişti ve ölümüne kadar da kağıtları arasında keşfedilmeyerek kaldı. Bu ikinci kategoriye ait örneklerden biri de Nietzsche'nin 24 yaşında, öğrenci defterine karaladığı üç anlaşılmaz cümleydi: Korktuğum şey arkamdaki sandalyenin korkunç şekli değil, onun sesi. Mesele kelimeleri de değil, o şeklin ürkünç, anlaşılmaz ve insaniyetsiz tonu. Keşke insanlar gibi konuşsaydı!
Sayfa 60 - Scala YayıncılıkKitabı okudu