Osmanlı belki dünyada bir kereye mahsus (belki dünya tarihinde sadece ABD ile yarışacak şekilde) kendi zahidini ve mülhidini, kendi gayrimüslimini, kendi içine alarak kendi mülkü kılmayı, tasavvufla terbiye etmeyi, ehlileştirmeyi denemiş ve (ABD'den farklı olarak) başarısız olmuştur.