Dörd fevral başlamışam kitaba və doqquz gün bitirmək üçün mübarizə aparmışam.
Kitab 1900-cü illərdən bəhs edir. Azərbaycanı, Fransanı, Rusiyanı təsvir edir. Ümmülbanu adında neft milyonçusu ailəsində dünyaya gələn bir qadının dilindən yazılıb kitab. Qafqazı əhatə edən uşaqlığının təsvirini oxuyarkən çox əsəb keçirdim. İki sözündən biri Qafqazlıları - şərqliləri, müsəlmanları pisləmək idi. Qeyd edim ki, qadına görə şərqli, müsəlman, Qafqazlı hamısı sinonimdir. Özü də şərqli olmasına baxmayaraq, Qafqazlıların çirkin yaratıq olduqlarını söyləməkdən kitabın sonuna qədər geri qalmadı.
Ümumiyyətlə, nə qədər pis xüsusiyyət, pis görünüş varsa, hamısı şərqlilərə aid edilir. Cinsəlliklə bağlı bir çox kitablarda paraqraflarla qarşılaşsam da, kitabda təsvir olunan cinsəllik isə tamam başqa cür idi. Uşaqlar arasında baş verən cinsəlliyin açıq və rahat yazılması məni narahat etdi. Kitabdan elə də çox şey öyrənməsəm də, 1900-lərdə yaşaya bilməyəcəyimi dərk etdim. Bütün mənəvi dəyərləri alt-üst olmuş insanın dilindən kitabı oxumaq dəhşət yorucu idi. Kitabı yazanı tənqid etmək istəmirdim, amma bu qədər iyrənc və kəskin təsvirin lazımsız olduğunu düşünürəm.
Zənnimcə, kitabı 17 yaşından yuxarı kütlənin oxuması məqbuldur. Bəzi valideynlər sırf Azərbaycan dilində olduğu üçün nə oldu alırlar, ona görə də bu yaş məsələsini qeyd etməyi özümə borc bildim. Psixologiyaya pis təsir edən yerləri göstərdiyim yaşdan aşağı kütlənin oxuması lazımi və yararlı deyil.
