" Rəşid bəy və Səadət xanım" hekayəsi ilə İsmayıl bəy Qutqaşınlı Azərbaycan ədəbiyyatına ideya, mövzu və məzmun baxımından yenilik gətirdi. Əsər qısa, maraqlı və axıcıdır. Müəllif əsərdə mövzu ilə bağlı olaraq bir sıra aktual içtimai məsələlər, dini fanatizim, feodal adət- ənənə və əsas da qadın əsarətinin əleyhinə çıxır.Sevgi hekayesidir, Qebele xanlarinin neslinden olan Rəşid bəylə, Şəki xanlarinin nəslindən olan Səadət xanımın qarşılıqlı məhəbbətindən, maneələrə rast gəlsələr belə sevgilərinin arxasınca axra qədər mübarizə apardığından bəhs olunur. Müəllif əsərdə şərq və qərb mədəniyyetini, eləcə də, şərq və qərb qadınını fərqləndirərək, şərq qadının daha üstün tutdugunu gösterir. Əsərdə mərhəmət, igidlik, yardımsevərlik kimi keyfiyyətlər, eləcə də, qarşiliqli sevgi əsasında ailə qurmaq prinsipləri təbliğ edilir..Bir dəfəyə oxuyub bitirəcəyiniz əsərlərdən biridir. Əlbəttə, əsərin çox güçlü olduğunu deyə bilmərəm, amma pisdə deyildi. 2 əsrə yaxın bir dövrdə əsər öz aktuallığını qoruyub saxlaya bilibdir.
