Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi
Şükrü Haluk AkalınSeyyah-ı Alem Evliya Çelebi Gönderileri
Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi kitaplarını, Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi sözleri ve alıntılarını, Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi yazarlarını, Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Seyahat ettiği coğrafyanın yüz ölçümü yaklaşık yirmi beş milyon kilometrekaredir. Bugün bu coğrafyada otuz devlet kurulmuştur. Evliya Çelebi'nin gördüğü, gezdiği, geçtiği şehir sayısı iki yüz elli yedidir.
Evliya Çelebi han, hamam, cami duvarlarına yazılmış şiirlerden beğendiklerini de Seyahatname'sine almıştır. Bunlardan en ilgi çekici olanı Edirne'de bir dolap üzerinde gördüğü beyittir. Şair, sevgilisinin güzelliğini saklamak için gözlerini iki kapaklı dolaba benzetmiştir:
Hüznün esbâbını hıfz etmege ey gevher-i nâb
Oldular dîdelerim iki kapaklı dûlâb.
Evliya Çelebi aynı zamanda bir mizah yazarı gibi Seyahatname’yi işlemiş, anlattıklarıyla eserini ilginç kılmasını bilmiştir. Böylesine akıcı, işlek bir üslupla ciltler dolusu seyahat kitabı yazan; anlattıklarını ilginç olaylarla süsleyen, laf oyunları yapan ikinci bir gezginimiz çıkmamıştır.
Hamsi Aşkına
Evliya Çelebi bu bölümde hamsinin adını özellikle hapsi diye yazar, çünkü yöre halkı öyle söylemektedir. Trabzonluların konuşmasını verirken balık değil palık biçimlerini yeğler. Trabzonluların hamsiyi ne kadar sevdiğini anlatırken iki olay aktarır :
Hamsi balığı geldiğinde ağaçtan yapılma bir boru üflediğini, bu borunun sesini duyan bütün halkın, hatta cemaatle namaz kılanların ve hatta imam ve müezzinin bile namazı bırakıp :
-Namaz bulunur ama hapsi bulunmaz diye kıyıya koştuklarını yazar.
Sayfa 72Kitabı okudu
Evliya Çelebi'nin tanık olduğu beyin ameliyatı
Viyana gezisinde Evliya Çelebi'nin en çok ilgisini çeken tanık olduğu beyin ameliyatıdır. Bir asker başından kurşunla vurulmuştur. Kurşun başında kalmıştır. Evliya Çelebi bu ameliyatı şöyle anlatır:
"Kefereyi ipek kumaş serili bir sedir üzerine yatırdılar. Amma başı Adana kabağı gibi, gözleri Mardin eriği gibi, burnu Mora patlıcanı gibi
Sayfa 80Kitabı okudu
Yıllar önce gördüğü rüyada Hz. Muhammed'den şefaat dileyecekken yanlışlıkla seyahat isteyen ve böylece seyyâh-ı âlem olan Evliya Çelebi Peygamber'in huzurundadır... Uzun gezilerin ardından artık şefaat dilemenin zamanı gelmiştir.
Bu kez dili sürçmeyecektir...
Büyük kalemini çıkarır ve duvara tek bir satır yazı yazar:
Şefâat yâ Muhammed Evliya'ya...
Sayfa 91 - Evliya Çelebi'nin, Hz.Muhammed'in mezarının karşısındaki gonca bahçesinin duvarına yazı yazması.
Murad Han, "Her ne isterse elinden gelir" diye Ahmed Çelebi'den pek korktuğundan sürmüştür.
Sayfa 88 - Hezarfen Ahmed Çelebi'nin Cezayir'e sürülmesi.
"Kıvrım kıvrım örülmüş saçlarını döktüklerinde gönlü yaralı âşıkların akılları tarumar olur."
Sayfa 84
Hafızlığını ve müezzinliğini bildiğimiz Evliya Çelebi'nin askerî bir görevi daha vardır, zaferle biten savaşlarda zafer ezanını okumak... Evliya Çelebi, bununla gurur duymaktadır. Kafkasya'dan Macaristan'a ve Girit'e kadar olan savaşlarda zafer ezanını okuduğundan söz etmektedir.
Sayfa 62
"sürmeden gözi agızdan sözi çalarlar"
Sayfa 50
Tanpınar, Evliya Çelebi'yi başlı başına bir vatan aynası olarak adlandırır.
Sayfa 36