Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri
Korkut TunaEn Eski Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri Gönderileri
En Eski Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri kitaplarını, en eski Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri sözleri ve alıntılarını, en eski Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri yazarlarını, en eski Toplum Açıklama Girişimi Olarak Şehir Teorileri yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İşçi ayaklanmaları yanında ondan daha eskiye dayanan bir olay olan Fransız ihtilâli de 19. yüzyılı hazırlayan en büyük koşullardan birini oluşturacaktır. Fransız ihtilâli ile ilk kez bilinçli bir bi-çimde halk kitlelerinin tarihî gelişme üzerine etkili olması ger-çekleşecektir. Fransız ihtilâlinden sonra gerçekleşen işçi ayak-lanmaları da bu olayı destekler nitelikte olunca halkın bilinçli bir biçimde tarihî gelişmeye yön verebileceği inancı 19. yüzyıl Batı düşüncesinin en önemli özelliklerinden bir tanesi olacaktır.
Gobineau ‘İnsan Irklarının Eşitsizliği Üzerine Bir Deneme’ adlı eserinde “toplumların gelişme ve yıkılmasında en önemli etken ırktır” görüşünü savunur. Buradan hareketle “insan ırklarının eşit -sizliği varsayımına geçer”. Kendisine göre ırklar arasında eşitlik yoktur. Üstün ve aşağı ırklar vardır. Birinciler ilerlemeye eğilimli oldukları halde ikincilerden pek ümit yoktur”
Sayfa 47
Comte toplumu 3'e ayırır:
Batı’daki ge lişme daha sistemli bir biçimde açıklanmak istenecek ve bilindiği gibi Auguste Comte gelişmeyi üç hâl kanunu yaklaşımı ile ele alacaktır. Bilginin gelişmesi açısından ilerlemenin doğru bilgi ile topluma istenilen yönü verebilme anlayışına uygun olarak gerçekleşebileceği inancının egemen olduğu yak laşımda A. Comte bilimlerin, bireyin ve insanlığın gelişimini açıkladığı üç hâl kanunundaki evrelere toplum tipleri de kar şılık olmaktadır. Ona göre “toplumun gelişmesi, bireylerin ve bilginin ge-lişmesinde olduğu gibi üç hâl kanununa bağlıdır. Bilginin ge-lişmesinin özeti olan bu kanun tarihin de büyük kanunudur” Sonuçta A. Comte bilginin üç haline karşılık olarak başlıca üç toplum tipi ayırır. Teolojik hale karşılık askeri toplum, metafi-zik hale karşılık meşrutî toplum (La Société des légistes), pozitif hale karşılık olarak sanayi toplumu.
Sayfa 48
Spencer'ın toplum anlayışı:
A. Comte’un devamcılarından olan Herbert Spencer basitten karmaşığa, farklılaşmamıştan farklılaşmışa doğru giden bir evrim anlayışını ve gelişmeyi evrenselleştirecektir. Bu rada artık A. Comte’da olduğu gibi bilginin ilerlemesi değil, organik bir gelişme söz konusudur. Bu çerçeve içinde ilerlemişliğe, gelişmişliğe doğru olan ‘gelişmenin genel
Orta çağdan günümüze kadarki gelişme şu şekilde özetlenebilir: bilimsel, demokratik, kapitalist, sanayili, şehirli ve toplum tipi toplumsal örgütlenme giderek dinî, mertebeli, loncalı, zanaatkâr, köylü ve topluluk tipi orta çağ toplumunun yerine geçmiştir
Sayfa 50
Engels'in gözlemi:
Sanayi toplumu ve sanayi şehri konusunda ortaya çıkan görünüm şöyledir: “İngiltere’de kaldığım süre içinde en azın dan yirmi ya da otuz kişi en tiksindirici koşullar altında açlıktan öl-düler". Böylesine bir ölüm Batı toplumunun iticisi olan, ona büyük bir güç sağlayan sanayileşmesi ve şehirleşmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmakta ve Batı’nın kendisinin, ama belli bir kesimine ödettiği faturayı göstermektedir.
Sayfa 52
Ana ilgisi sanayi olayı ve onun toplumu olan Marx için “burjuva toplumu üretimin en gelişmiş ve en tarihsel örgütlenmesidir. Bu bakımdan, bu toplumun ilişkilerini ifade eden ve onun yapısını anlamamıza olanak sağlayan kategoriler… bütün eski toplum biçimlerinin yapıları ve üretim ilişkileri hakkında fikir edinmemize olanak sağ lar”. Çünkü “geniş çizgileriyle Asya üretim tarzı, antik çağ, feodal ve modern burjuva üretim tarzları, toplumsal-ekonomik şekillenmenin ile-riye doğru gelişen çağları olarak nitelendirilebilir”
Sayfa 55
İşbölümü ve mülkiyet ilişkisi
Marx’a göre “bir ulusun üretici güçlerinin ulaştığı gelişme derecesi, en açık şekilde iş bölümünün ulaştığı gelişme derecesi ile anlaşılır… İş bölümünün gelişmesinin çeşitli evreleri, bir o kadar, farklı mülkiyet biçimlerini temsil eder”
Marx'ın toplum türleri:
Marx’ın 1845’te kaleme aldığı Alman İdeolojisi adlı eserinde iş bölümünün çeşitli evrelerine karşılık olmak üzere aşiret mülkiyeti, antik mülkiyet ve feodal mülkiyet ve şehirle ilintisi- be-lirlenmekle birlikte 1860’ta kaleme alınan “Kapitalizm Öncesi Ekonomi Biçimleri” adlı çalışmasında Batı burjuva toplumuna geliş çizgisinde adı geçen mülkiyet türlerine karşılık olan toplum türlerine iki toplum türünün ilave edildiği görülür: Asyatik toplum ve Germenik topluluk.
Batı’nın oluşumunda katkı sahibi olan bu toplum türleri ile Marx’ın tarihî ve toplumsal gelişme ile ilgili görüşleri daha kuşatıcı boyutlara ulaşır. Böylece aşiret tipi toplumun farklılaşmamış üretim ilişkileri ve ortak mülkiyet yapısından Batı’nın farklılaşmış toplumsal yapısına, özel mül kiyete doğru bir gelişme ortaya çıkar. Marx için bu gelişme evrenseldir.