Töre Bilim
Baruch SpinozaTöre Bilim Gönderileri
Töre Bilim kitaplarını, Töre Bilim sözleri ve alıntılarını, Töre Bilim yazarlarını, Töre Bilim yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Öte yandan, bilge insan, bilge olarak görüldüğü sürece, anlığında kolay kolay sarsılmaz, ama kendisinin, Tanrı’nın ve şeylerin belli bir ilksiz-sonsuz zorunluluğunun bilincinde olarak, hiçbir zaman var olmaya son vermez ve her zaman gerçek ansal hoşnutluğu yaşar. Eğer buna götürdüğünü gösterdiğim yol çok güç görünüyorsa, gene de onu bulmak olanaklıdır. Böylesine seyrek bulabilen bir şey gerçekten de güç olmalıdır. Çünkü eğer esenlik elimizin altında olsaydı ve büyük bir emek olmaksızın bulanabilseydi, nasıl olur da hemen hemen herkes tarafından göz ardı edilebilirdi? Ama tüm eşsiz şeyler ender oldukları denli de güçtür.
Sayfa 283Kitabı okudu
Duygularını ve itkilerini yalnızca özgürlük sevgisi ile denetlemeye çalışan biri elinden geldiğince erdemlerin ve nedenlerinin bir bilgisini elde etmeye ve anlığını onların gerçek bir bilgisinden doğan sevinçle doldurmaya ve ne olursa olsun, insanların kusurlarını düşünmemeye, başkalarını değersizleştirmemeye ve yalancı bir özgürlük görünüşü altında sevinç duymamaya çalışacaktır ve bunlara dikkatle uyan (Çünkü bu güç değildir.) ve onlardan yararlanan biri, kısa bir zamanda eylemlerini çoğunlukla usun yetkisi ile yönetmeyi başarabilecektir.
Sayfa 263Kitabı okudu
Gelecekte imgelediğimiz şeye karşı duygu şimdide imgelediğimize karşı olandan daha zayıftır ama iyi ve kötünün doğru bilgisinden doğan istek, bilgi şimdide iyi olan şeylere ilişkin olsa bile, rastlantıdan doğan herhangi bir istek tarafından bastırılabilir ya da yok edilebilir; öyleyse iyi ve kötünün bilgisinden doğan istek, bu bilgi gelecek ile ilgili olduğu sürece, kolayca bastırılabilir ya da yok edilebilir.
Sayfa 192Kitabı okudu
İnsan, zorunlu olarak her zaman tutkulara altgüdümlüdür ve doğanın ortak düzenini izleyerek ona boyun eğer, şeylerin doğasının gerektirdiği ölçüde kendini ona uydurur.
Sayfa 186Kitabı okudu
Anlık beden ya da bunun bir parçası açısından öncekinden daha büyük ya da daha küçük bir olgusallığı içeren bir şeyi doğrulayabildiği zaman daha büyük ya da daha küçük bir eksiksizliğe geçer. Öyleyse, anlığın düşünme gücü artar ya da azalır dediğim zaman, anlığın kendi bedeninin ya da onun bir parçasının şimdiye dek beden için doğruladığından daha büyük ya da daha küçük bir olgusallık anlatan bir ideasını oluşturmuş olduğundan başka bir şeyi demek istemiyorum. Çünkü ideaların üstünlüğü ve edimsel düşünme yetisi, nesnenin üstünlüğü tarafından ölçülür.
Sayfa 175Kitabı okudu
Doğamız öyle bir yolda oluşmuştur ki, umut ettiğimiz şeylere kolayca ve korktuğumuz şeylere güçlükle inanırız ve birincileri büyümserken ikincileri küçümseriz. Böylece boş inançlar doğmuştur ki, insanlar her yerde bunlar tarafından yakalanmışlardır.
Sayfa 148Kitabı okudu
Düşünce ve Eylem
Anlık, hem açık ve seçik hem de karışık idealar taşıdığı sürece, belirsiz bir süre varlığında sürmeye çabalar ve bu çabasının bilincindedir.
Tanıt: Anlığın özü yeterli ve yetersiz idealardan oluşur ve dolayısıyla hem birincileri hem de ikincileri taşıdığı sürece varlığında sürmeye çabalar ve bunu belirsiz bir süre için yapar. Ama anlık, bedenin değişkilerinin ideaları yoluyla zorunlu olarak kendinin bilincinde ve dolayısıyla çabasının bilincindedir.
Not: Bu çaba, yalnızca anlık ile ilişkili olduğu zaman, istenç olarak adlandırılır ama aynı zamanda hem anlık hem de beden ile ilişkili olduğu zaman itki olarak adlandırılır ki, buna göre insanın özünden başka bir şey değildir ve insanın sakınımına yardım eden şeyler, zorunlu olarak onun doğasından doğar; buna göre insan bunları yapmaya belirlenir. Bu nedenle istek ve itki arasındaki biricik ayrım isteğin genellikle insanlarla onlar itkilerinin bilincinde oldukları sürece ilişkili olmasıdır ve buna göre şöyle tanımlanabilir: İstek bilinçli itkidir [itkinin bilinci ile itkidir]. Böylece tüm bunlardan açıktır ki bir şeye yönelik çabamız, istencimiz, itkimiz, isteğimiz o şeyi iyi sandığımız için değildir ama tersine bir şeye yönelik çabamız, istencimiz, itkimiz, isteğimiz olduğu içindir ki o şeyi iyi olarak algılarız.
Sayfa 119Kitabı okudu
özgür irade
Anlıkta ne saltık ne de özgür istenç vardır ama anlık, şunu ya da bunu istemeye bir neden tarafından belirlenir ki bu da bir başkası tarafından belirlenir ve bu da bir başkası tarafından ve bu sonsuza dek böyle gider.
Tanıt: Anlık belli ve belirli bir düşünce kipidir ve dolayısıyla eylemlerinin özgür nedeni olamaz ya da saltık bir isteme ya da istememe yetisi taşıyamaz; tersine şunu ya da bunu istemeye bir neden tarafından belirlenmelidir ki, bunun kendisi bir başka neden tarafından belirlenir ve bu da yine bir başkası tarafından belirlenir, vs. Q.E.D
Sayfa 97Kitabı okudu
Şeylerin olduklarından başka türlü olabilmeleri için zorunlu olarak Tanrı’nın istencinin başka türlü olması gerekirdi ama Tanrı’nın istenci başka türlü olamaz (onun eksiksizliğinden çok açık olarak gösterdiğimiz gibi). Öyleyse şeyler olduklarından başla türlü olamazlardı. Kabul ediyorum ki tüm şeyleri belli bir ilgisiz Tanrı’nın istencine altgüdümlü kılan ve tüm şeylerin Tanrı’nın keyfine bağlı olduğunu ileri süren bu görüş gerçeklikten Tanrı’nın her şeyi iyilik bakış açısından [subratione boni] yaptığını ileri süren görüşten daha az uzak değildir.
Sayfa 40Kitabı okudu
Acı ya da hazdan, nefret ya da sevgiden kaynaklanan istek duygunun büyüklüğü ile orantılı olarak büyüktür.
Acı bir insanın eylem gücünü azaltır ya da kısıtlar,eş deyişle bir insanın kendi varlığını sakınma çabasını azaltır ya da kısıtlar; buna göre,acı ile etkilenen bir insanın yapmaya çabaladığı şey o acıyı uzaklaştırmaktır. Ama(acının tanımına göre) acı ne denli büyükse insanın etkinlik gücüne karşıtlığı zorunlu olarak o denli büyük olacak ve dolayısıyla insan acıyı ortadan kaldırmak için o denli büyük bir etkinlik gücü ile, başka bir deyişle, o denli büyük bir istek ile ya da o denli büyük bir itki ile çabalayacaktır. Yine, haz bir insanın etkinlik gücünü arttırdığı ya da ona yardım ettiği için, aynı yöntemle kolayca tanıtlanabilir ki, haz ile etkilenen bir insan hiçbir şeyi onu saklamaktan daha çok istemez ve haz ne denli güçlü ise isteği o denli güçlü olur. Son olarak, sevgi ve nefretin kendileri haz ya da acı duyguları oldukları için,bundan aynı yolda şu çıkar ki nefret ya da sevgiden doğan çaba,itki ya da istek nefret ya da sevgi ne denli büyükse o denli büyük olacaktır.
Kişinin bir edimden pişmanlık mı yoksa gurur mu duyacağını yalnızca eğitim belirliyecektir.
Sayfa 191
