Türkistan Rusya ile Çin Arasında
Baymirza HayitTürkistan Rusya ile Çin Arasında Gönderileri
Türkistan Rusya ile Çin Arasında kitaplarını, Türkistan Rusya ile Çin Arasında sözleri ve alıntılarını, Türkistan Rusya ile Çin Arasında yazarlarını, Türkistan Rusya ile Çin Arasında yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Rusya'ya karşı direnme savaşında Fergana, direnişin kalbi olarak mevkiini muhafaza etti.
Alay Kraliçesi (Alay Hanışası) Kurmancan Datka
Von Kaufman, 2 kasım 1876'da Fergana bölgesini teftiş ettikten sonra halk arasında huzursuzluğun hüküm sürdüğünü ve Han’a karşı sevginin mevcut olduğunu Petersburg’a bildirdi. O, Kokand Hanlığı’nın henüz kat'i olarak boyunduruk altına alınmadığı kanaatine vardı. Skobelev’e Altay Vadisi’ne kadar nüfuz etmesini emretti. Hanlığın
1882’ye kadar von Kaufman, otoritenin sağlanmasına ve Rusya’nın Türkistan’daki, ileriye matuf ilhak siyasetine hizmet etti.
Yarım Çar olarak tavsif edilen yukarıda adı geçen general, kendine has dikkati ile adım adım bütün Türkistan Hanlıklarını boyunduruğu altına almaya muvaffak oldu. Kokand’a karşı dikkatlice davrandı. Her şeyden önce; Kokand’a karşı bir muharebeden kaçındı. Buna mukabil, Hudayar Han’a 13 şubat 1868’de Rus tüccarlarına tam bir serbesti veren bir antlaşmayı imzalatmaya muvaffak oldu. Hanlık, Rusya’nın karşısında âciz bir durumda kaldığını hissediyordu.
Rusya, 1853’ten 1867’ye kadar Hanlığı parça parça ezmiş, bölgelerini ilhak etmiş ve sonunda Hocent’i almak suretiyle onu, Buhara’dan ayırmış ve Alma Ata’yı da almak suretiyle Hanlığın Kaşgar ile bağlantısını güçleştirmişti. Kokand, dıştan da hiç bir yardım görmedi. Rusya ile Buhara arasındaki savaşta tarafsız kalan Hudayar Han'a Ruslar, sadık bir vasal gözüyle bakıyordu. Bu tutumundan dolayı ona 1868’in kasım ayında Fetersburg’dan, «1. derece aziz Stanislâv» madalyasını vermişlerdi. Bir zamanlar güçlü devletler olan Kokand ve Buhara, sırtlarında Rusya’nın iktidar arzusunu taşımak zorunda kaldıktan sonra, Rus genel valisi için de, bu ikisi arasında hakem rolü oynamak kolaylaşmış oldu.
Yakub Bek'in Baryatinskiy'e cevabı:
Barut boynuzlarında bir tek barut tanesi ve sokaklarda bir toprak parçası (kese) bulunduğu müddetçe harp edeceğiz!
Baryatinskiy de, Türkistan işgalinin hızlandırılması için gayret sarf etti. Rus Hükümeti, planı hazırladı; fakat siyasî ve malî sebeplerden ötürü gerçekleştiremedi. Rusya’nın Avrupa’daki zayıf durumu (meselâ; Kırım Harbi), Asya’da fazla bir mânâ ifade etmiyordu. Çünkü Türkistan devletleri, Rusya’nın üstün kuvveti ve silâh tekniği ile boy ölçüşebilecek durumda değildi. Bu yüzden Rusya, Kokand Hanlığı ile de bir harbi göze aldı. Bu hususta Rus yönetiminin stratejik bir çözüm yolu vardı: Önce bir yoklamalı, küçük bir muharebe yapmalı; muvaffakiyet halinde bölgeleri işgal etmeli, ancak bundan sonra, daha geniş seferlere geçilmeliydi.
Fergana vadisi, Timur’un imparatorluğunun dağılmasından sonra
bağımsız olmuştu. Daha 1467 yılında, Timur'un yeğeni Ömer Şeyh,
Fergana'nın bağımsız hükümdarı oldu ve Ahsikent şehrini kendine
başkent edindi. Ölümünden sonra oğlu Babur, saltanatı devraldı
ve başkenti, Andıcan’a nakletti. Babur, Şeybanîlere karşı yaptığı
savaşta, Fergana’yı
Şah-Ruh ibni Aşur KuL'un halefi Ebu Rahim, daha önce «Rahim
Kalesi») adını taşıyan, bugünkü Kokand (Hokand) şehrini kurdu.
Köy içindeki kale, XVIII. yüzyılın ortalarına doğru, Fergana Hanlığı’nın
merkezi olan bir şehir halinde gelişti . Fergana’nın saltanatının,
bütün istikametlere yayılması çabaları, burada filizlendi. Ebu
Rahim,
Altınbeşik Efsanesi
Rivayete göre; Babür ve Hanımı, çocuğu bir altın beşiğe koyarak bir yere bırakmak zorunda kalırlar. Halk, bu çocuğu bulur ve adını «Altın Beşik» koyar. Çocuk, Özbeklerin Ming Boyu
tarafından alınır. Altın Beşiğin Tangrı-Yar isminde bir oğlu olur.
Tangrı-Yar büyür ve Fergana Beyi olur. Bu çeşit bir efsane ile Ming
Boyu, belki de Fergana’da kendi hâkimiyetini yaymak emelinde idi.
Su testisi su yolunda.... Bir kiralık katilin bir kiralık tarafından katli:
Abdu’s-Samed İran ordusunda görevli idi. Bir cinayetinden ötürü ölüme mahkûm edildi. Hindistan'a kaçarak, buraya daha önce kaçmış olan Fethali-Şah'ın hizmetine girdi; onu öldürdü ve Kâbil'e kaçtı. Burada, Dost-Muhammed Han’a hizmet etti. Dost-Muhammed-Han'ın oğlu
Ekber Han'ı öldürerek Buhara'ya kaçtı. Burada Buhara birlikleri komutanı
oldu. Nihayet 1839’da görevine son verildi ve meçhul biri tarafından öldürüldü.