1917 Bolşevik Devrimi sonrasının Türkistan’daki en önemli isimlerinden Turar Rıskulov, uzun bir dönem boyunca SSCB coğrafyasında sosyalist hareketlerin ve bu hareketler içindeki “milli eğilimcilerin” önderlerindendi. Onun adı “Milli Komünizm”, “Sosyalist Turan Devleti”, “Türk Komünizmi” gibi tasarıların fikir babaları arasında hep ön sıralarda yer aldı. Bu eşsiz eylemci, polemikçi ve devlet adamının hayatı en başından beri âdeta romanlara konu teşkil edecek gerilimlere sahne olmuştur. Daha on bir yaşında babasıyla beraber cezaevinde yaşamak zorunda kalan Rıskulov’un hayatı hep çetin mücadelelerle geçti. 1916 yılında Rus İmparatorluğu’nda çıkan meşhur Türkistan ayaklanmasına katılarak cesaretini ve organizasyon kabiliyetini ispatladı. Bu süreçte Rıskulov, Türklerin siyasi ve sosyal haklar kazanması ve hayat standartlarının yükseltilmesi için SSCB içinde oldukça faal bir rol üstlendi. 1926’dan 1938’de Stalinci kıyımlar sırasında “halk düşmanı” yaftasıyla tutuklanarak kısa süre sonra idam edilmesine kadar başbakan yardımcılığı görevini yürüttü. Kendini hep bir “devrimci” olarak gören Rıskulov, Sovyetler içerisinde yaşamak zorunda kalan Türklerin haklarını hep en üst perdeden savundu. Arif Acaloğlu’nun Turar Rıskulov’un eserlerinden seçerek çevirdiği Uyanan Türkistan, dünyayı derinden sarsan 1917 Devrimi sonrasında Türklerin yeni bir siyasi organizasyon içerisinde büyük umutlarla giriştikleri mücadelelerin nasıl hayal kırıklığıyla neticelendiğini, bu hareketlerin en önemli temsilcisinin ağzından aktarıyor. Daşnak çetelerinin binlerce Türk’ü katletmesinden, büyük kıtlık zamanlarında kendi kaderlerine nasıl terk edildiklerine varıncaya dek Türkistan’ın “talihsiz” tarihini Sovyet yönetiminin en önemli isimlerinden Rıskulov’un gözünden okuyanlar, Çarlık Rusya’sından Sovyet Rusya’sına Türklere/Müslümanlara bakışta esaslı bir değişiklik olmadığını acı bir şekilde müşahede edecekler.
