Yunan Felsefesinin Kelama Etkisi
Josef HorovitzSözler ve Alıntılar
Nazzam ve diğer Mu'tezile taraftarlarına göre gerek moral değerler gerekse Tanrı'nın bilinmesi (marifetullah) vahye gerek kalmadan akılla zaruri olarak bilinebilmektedir.
Muattil kaynaklarda sıkça kullanılmakta olup, Tanrı'nın tüm sıfatlarını inkar eden, Tanrı kavramını her türlü anlam içeriğinden hali kılanların ismidir -ki Steinschneider'e göre bundan genel bir hür zihin (Freigeist) anlamı geliştirilmiştir.
Kelam ismini bazıları ise, Mu'tezile'nin birçok tartışmada Allah'ın Kelamına dayandıkları için O'nun Kelamının ilmi olduğunu iddia ederlerken; diğer bazıları da bu kelimenin mantik anlamına geldiğini bundan dolayı da mütekellimlerin bu ilmi Kelam olarak isimlendirdiklerini zikretmişlerdir.
Çok eski dönemlerden itibaren Kelam, Yahudi din felsefesinin gelişiminde çok önemli bir etkide bulunduğu için ki bu yüzden Kelam karşıtı olan Maymonides onunla ol dukça fazla uğraşmış ve onu çürütmeğe çalışmıştır.
Bağdadi'nin eserinde Nazzam'a ait olduğu ileri sürülen iddia daha da ilginçtir. Bu iddiaya göre annelerin yaratılması çocukların yaratılmasından önce değildir. Bundan dolayı Nazzam'ın kumun konusundaki iddiasının Stoalıların benzer düşüncelerine dayandığını kabul ettiğimizde sanırız hata etmiş olmayız.
Stoalilara göre dünyaya gelecek fertlerin tümü önceden tespit edilmiştir.
Stoa ismi Aristo'nun Teoloji adlı kitabına dayanmaktadır. Bu kitapta materyalistlerin ruhsal cevherlerin güçlerini cisimlere aktarmak suretiyle onları her türlü kuvvetten hali kıldıklarından bahsedilmektedir.