Seçenekler seli düşünüldüğünde en doğru kararı vermek mantıkdışı bir mükemmeliyetçiliktir.
Sayfa 62Kitabı okudu
ORTALAMAYA GERİLEME
Doktorların, danışmanların, koçların ve psikoterapistlerin şüpheli başarıları...
Sonuç: “Hastaydım, doktora gittim, şimdi sağlıklıyım, yani doktorun faydası oldu” ya da “şirket kötü bir yıl geçirdi, bir danışman aldık, şimdi durum normal” gibi cümleler duyarsanız, işin içinde ortalamaya gerileme yanılgısı olabilir.
“Topluluk içinde başkalarının fikirlerine göre yaşamak kolaydır. Yalnızlıkta kendi fikirlerine göre yaşamak kolaydır. Ama toplulukta bağımsızlığını koruyabilendir sadece takdire değer kişi.” (Ralph Waldo Emerson)
Temel oran ihlali
Markus, Mozart dinlemeyi seven, zayıf, gözlüklü bir adam. Hangisi daha olasıdır? A) Markus bir kamyon şoförüdür. B) Markus Frankfurt’ta bir edebiyat profesörüdür. Çoğu insan B tahmininde bulunur. Bu yanlıştır. Franfurt’taki edebiyat profesörlerinin sayısının 10.000 katı daha fazla kamyon şoförü var Almanya’da. Bu yüzden Markus’un bir kamyon şoförü olmasının olasılığı daha yüksek –Mozart dinlese bile. Sorun nerede? Detaylı açıklama, nesnel bakışımızı istatistiksel gerçeklerden uzaklaştırmamıza sebep oldu. Bilim bu düşünce hatasına temel oran ihlali der.
“Facts do not cease to exist because they are ignored."
¢---⋆
“Gerçekler görmezden gelindiği için yok olmuyor”
Aldous HuxleyKitabı okudu
Warren Buffett bir keresinde biyoloji-teknolojisi şirketlerine neden yatırım yapmadığını şöyle açıklamıştı: “Bu şirketlerin kaçı yüzlerce milyon dolarlık ciro yapıyor? Olmuyor işte… En olası senaryo bu şirketlerin orta ölçekte bir yerlerde kalmaları.” Bu net bir temel oran düşüncesidir.
“Stoklarımız sınırlıdır!” denir reklamlarda. “İndirimde son gün!” diye bağıran afişler zaman kısıtlamasını gösterir. Sanat galerisi yönetenler tabloların çoğunun altına kırmızı bir nokta koymanın avantajını bilirler: Çoğu satılmıştır. Pul biriktiririz, eski para ya da klasik araba -oysa hiçbirinin artık bir işlevi yoktur. Hiçbir postane eski pul kabul etmez, hiçbir mağazada eski paralarla ödeme yapamazsınız ve o klasik arabaların trafiğe çıkmasına izin verilmez. Ama ne fark eder, önemli olan onların ender olmasıdır.
Aynalama standart satış tekniklerinden biridir. Bu sırada satıcı karşısındakinin el hareketlerini, konuşmasını ve yüz hareketlerini kopyalamaya çalışır. Alıcı yavaş ve alçak sesle konuşuyor, arada alnını kaşıyorsa, satıcının aynı şekilde yavaş ve alçak sesle konuşması, zaman zaman alnını kaşıması faydalı olur. Bu onu alıcının gözünde sempatik gösterir ve böylece satışın gerçekleşme olasılığı artar.
seçenek ikilemi.
Amerikalı psikolog Barry Schwartz, The Paradox of Choice / Bolluk Paradoksu adlı kitabında bunun sebebini açıklıyor.
Üç neden var.
Birincisi, fazla seçenek içsel bir kötürümleşmeye sebep oluyor.
İkincisi, fazla seçenek daha kötü kararlara neden oluyor.
Üçüncüsü, fazla seçenek memnuniyetsizliğe yol açıyor.
Gün yüzüne çıkan şeyler her zaman hoş olmayabilir ama bazen eğiticidir.
Enderlik durumu karşısında tipik tepkimiz, gerçekçi düşünmenin kaybıdır. Bu yüzden bir şeyi sadece fiyatı ve faydası üzerinden değerlendirin.
Buffett’in hayatındaki ilke şudur: “Yeterlilik çemberinizi bilin ve içinde kalın. Bu çemberin ne kadar büyük olduğu öyle çok önemli değildir. Ama çemberin çizgilerinin tam olarak nereden geçtiğini bilmek müthiş önemlidir.”
HEDONİK UYUM
Kariyerlerinde basamak yükselmiş insanlar ortalama üç ay sonra tekrar eskisi kadar mutlu ya da mutsuz oluyor. Porsche marka en yeni model arabaya sahip olma sevdasında olanlar da. Bilim bu etkiye hedonik uyum adını veriyor: Çalışıyoruz ve yükseliyoruz, bunun sonucunda kendimize daha çok ve daha güzel şeyler alsak da daha mutlu olmuyoruz.
İLİŞİKLENDİRME YANILGISI
İlişkilendirme yanılgısı kararlarımızın kalitesini etkiler. Örneğin, kötü haber getirenleri sevmemeye meylederiz. İngilizce’de buna shoot the messenger syndrome (elçiyi vurma sendromu) adı verilir. Haberi getiren haberin içeriğiyle ilişkilendirilir.
If u are right, can u prove that u are wrong ??
Assume that your worldview is not borne by the public. More than that: Do not assume that those who think differently are idiots. Before you distrust them, question your own assumptions.
¢---⋆
Dünya görüşünüzün halk tarafından karşılanmadığını varsayalım. Dahası var: Farklı düşünenlerin aptal olduğunu varsaymayın. Onlara güvenmeden önce kendi varsayımlarınızı sorgulayın.