Ortalıkta Avrupa güçleriyle baş edebilir nitelikte tek devlet olarak Osmanlı'nın kalması, bütün esir toplumları oradan yardım istemeye yöneltmişti. 19. yüzyılın ilk üç çeyreğinde, Cezayir'den, Tunus'tan, Büyük Sahra'dan, Hive, Hokand, Buhara hanlıklarından, Kaşgar'dan, Hint'ten "son İslâm devleti"nin başkentine elçiler gelmiş yardım istemişlerdir.
Kısacası İstanbul bu derece son sığınak niteliği kazanmıştı.
Sayfa 80