Differend, dilin deyimler halinde ifade edilebilir olması gerekenin henüz ifade edilemediği istikrarsız bir hali ve kertesidir...Belli bir edebiyatta, bir felsefede ya da hatta belli bir politikada asıl mesele, onlar i-
çin deyimler bularak differend'lara tanıklık etmektir.
Bizim temel sorunumuz, eşitsizliklere karşı mücadele etmeye ve tabi
kılma ilişkilerini değiştirmeye yönelmiş bir kolektif eylemin ortaya
çıkarılmasının söylemsel koşullarını tanımlamaktır.
Mevcut tarihsel durum karşısında felsefenin hakiki ilgisi, Hegel’in gelenekle uyum içerisinde ilgilenmediğini belirttiği noktada yatmakladır: Kavramsai-olmayanda, tekilde ve tikelde; Platon'dan bu yana geçici olduğu gerekçesiyle bir tarafa atılan ve Hegel’in "murdar faul
-aynı zamanda: tembel, önemsiz) varoluş" yaftasını vurduğu varoluşta
Felsefenin görevi, ilkin, "amaç barındırmayan gerçeklik”in boyutlarını aydınlatacak birer takım ya da bileşim haline getirilecek
betiler ve imgeler inşa etm ektir (Adorno, 1977: 127). Toplumsal
gerçekliği aydınlatacak düşünce betilerinin böyle yan yana konulu-
şu "her sahici maddeci bilginin programıdır" (a.g.e.). İkincisi, felsefenin görevi, nesnesini aydınlatabilmek için üretilen düşünce kümelerini yorumlamaktır. Nitekim, felsefe, yorumla bir araya
gelmiş bir kompozisyon ya da inşadır. Adorno 1930'lu yıllardan
1960'h yılların sonunda vefat edinceye dek bu modeli izledi ve bu
projenin birçok örneğini sundu.
Aydınlanma felsefecilerinin on sekizinci yüzyılda formülleştirdiği modernlik projesi, nesnel bilim, evrensel ahlâk ve hukuk ile özerk sanatı
kendi iç mantıkları uyarınca geliştirme yönündeki çabalarından oluşuyordu. Bu proje aynı zamanda bu alanların her birini kendi içrek (e- soteric) biçimlerinden kurtarmayı amaçlıyordu. Aydınlanma felsefecileri bu uzmanlaşmış kültür birikimini gündelik hayatın zenginleştirilmesi için -yani, gündelik toplumsal hayaUn rasyonel olarak
örgütlenmesi için- kullanmak istiyorlardı
M odem teorinin neredeyse tamamında gereğinden fazla Kıtalleştirici ve pozitivisı akımlar olsa bile, bizzat modem teori içerisinde pozitivizme, bilimciliğe ve indirgemeciliğe karşı çıkan eleştiriler de vardır.