Bir ülkede servet farkı kendini tüketim patlamasıyla gösterirse durum iç açıcı değildir.
Beşeriyet böyledir; önce gerekli olanı kovalar, sonra onu arar.
Besleyemeyeceği nüfusu üretmek çok ağır bedeli olan bir toplumsal hatadır. Zira, eğitilemeyen ve beslenemeyen göçmen kalabalıklar eninde sonunda marjinal cemaatlere dönüşürler.
İnsanların toplum olarak başlıca eylemi göçtür. Ezelden beri göç ediliyor ve ebediyen göç edilecek. Bir yerde göç sona ermişse, o toplum eriyor demektir; nitekim bugünün Batı Avrupa'sından göç eylemi azaldı çünkü toplum yaşlandı.
Dünyanın yeni düzeni; yeni rekabetler ve yeni kinler yarattı. Ama kimse isteklerini kabul ettirmek için savaşa cesaret edemiyordu. Avrupa'nın küçük adamı savaşın ne olduğunu anladı, kimse onun savaşçılığına artık güvenemezdi... Ama başkalarının savaşmasına karşı gereken hassasiyeti göstermediği gibi savaş endüstrisinden geçinmeye de itirazı yoktu.
Sayfa 192Kitabı okudu
Sade vatandaş kesim seçimler yapmak ve ağır faturalar ödemek zorunda kalmıştı. O bir anda tarihi yapan öğe oldu. Ya yurdunu işgal edenlere karşı savaş veren direniş örgütlerinin ortasında buldu kendini ya da işbirlikçilerin arasında ... Ya komşusu Yahudi'yi ihbar etti, ya da prensipleri uğruna canını tehlikeye atarak onu yıllarca sakladı.
Sayfa 192Kitabı okudu
Ölümle hayatın arasındaki hassas denge; insanları eski geleneklerle değil, duygularla yaşamaya zorluyordu.
Öksüz çocuklarla ekmeğini bölüşenler, karaborsa yapanlar, tanımadığı savaş esirine yardım edenler, Yahudi ihbar edenler, insan fırınlayanlar hepsi bu dünyada yaşıyorlardı.
İkinci Dünya Savaşı'nın en belirgin görüntüsü, daha doğrusu zihinlerdeki kalıntısı, tonlarla bombanın neden olduğu harabeler değildir; toplama kamplarındaki cesetler veya Rusya steplerinde sürüklenen sivil esirler arasında kucağında çocuğuyla kurşunlanan analardır. Savaşın zulmüne karşı, insanların ve toplumların tepkisi değişikti. Bugünün savaş aleyhtarı edebiyatının bunu verdiği söylenemez. Savaş aleyhtarlığı bile politikayla çarpıtılıyor.
Sayfa 190Kitabı okudu
Savaştan şehirlerin parklarındaki ağaçlar bile kurtulamadı.