Osman Balcıgil

TEKRAR....
Teyzemin hatırasına hürmeten (Sabah saatlerinde vefat haberi geldi teyzemin. Bir süredir yurtdışında idi. Haftaya kadar da cenazesi gelecek.)
Mekanın cennet olsun inşallah teyzem..

Teyzem çok güzel bir kadındı halen de çok güzel. Allah çirkin şansı versin tabirinin ne olduğunu teyzemin başına gelenlere şahit oldukça çok daha iyi anladım. Yurt dışında yaşıyordu teyzem, orada pasta imalathanesi kurduğundan iş yerini düzene koyana kadar 10 yaşındaki oğluna bakmaları için Türkiye’ye babaannesinin yanına yolladı. Yolladıktan birkaç gün sonra da ikinci çocuğuna hamile olduğunu öğrendi. Aradan geçti üç ay, Türkiye’ye yolldığı oğlunun rahatsızlarak öldüğü haberini aldı, ben de çocuktum o sıralar, hastalığı neydi nasıl hemen vefat etti dendi bir türlü kavrayamamıştım. Teyzemler, Almanya’dan annemler de Kayseri’den cenaze evinde buluştular. Cenaze defni bitince aniden rahatsızlanır teyzem ve üzüntüden karnındaki bebeğini de kaybeder. Hayat devam ediyor kayıplarıyla sancılarıyla. Döndü eşi ile tekrar yurtdışına. Seneler geçti bir daha evlat sahibi olamadı. Tıbben mümkün hiçbir sıkıntı yok dense de anne olma şansına hiç erişemedi. Yine de hayattan anne olmak aşkından vazgeçemedeği için Allah nasip etmese de evlatlık alırız dedi ve oğlunu kaybettiği yaşta tam da 10 yaşında bir kız çocuğunu evlatlık aldı. Çocuklarına veremediği annelik sevgisinin tamamını bu kızcağıza verdi, bir an bile gözünün önünden ayırmadan kimselere güvenip emanet edemeden büyüttü. Taa ki kız yirmili yaşlara gelene kadar kızın annesi idi. Ne mi oldu ? Hani dertler bitti hayatım düzene girdi artık gerisi sağlık afiyet denecek yıllar geldi zannedersiniz ya öyle olmuyor. Hayat kartlarını bir seferde açmıyor. Tam joker benim elimde şanslıyım derken bakıyorsunuz ki elinizdeki joker bazen asıl felaketinizin sebebi oluyor. Ne mi oluyor demiştik? Evlatlık alınan kızın, teyzem senelerdir aynı hayatı paylaştığı eşi ile ilişkisinin olduğunu hatta bu ilişki sonucu hamile kaldığını öğreniyor. Detaylara çok fazla girmek istemiyorum. Boşanma süreci, teyzemin evinden ayrılarak Türkiye’ye yanımıza gelişi ve yaralarını sarmak için bize sığınması çok daha farklı bir süreç ve başka bir zaman diliminde anlatılmalı diye düşünüyorum.
Niye mi anlattım bunları? Kitap ile ne ilgisi mi var? Biraz kitaptan bahsedince eminim ki anlaşılacaktır vurgulamak istediğim nokta.
‘’ Afife Jale’yi sahnede gördüğümde, avradımı şanoda görmüş kadar fena oluyorum. Hepinizi mahvederim.’’ Tehditleri altında çıktığı sahnelerden polis zoruyla indirilip hakkında müslüman kadını sahneye çıkamaz yasağını çiğnedin diye işlem yapılan Afife Jale kimdir? Tiyatro sahnesine çıkan ilk müslüman kadın olarak tanınması dışında neler yaşamıştır?
Kültürlü, vatansever ve çocuklarına anlayışlı müşfik bir dede Doktor Sait Paşa’nın torunu, ben tiyatrocu olamazsam ölürüm dediğinde babasının kızını da al evimi terk et ,ben çatımın altında oyuncu bir kadın istemiyorum diyen kocasını terk edecek kadar kızına düşkün Mehdiye Hanımın kızı. Jale takma ismiyle tiyatro uyuncusu sınavlarını kazanan ve Jale’yi sahne ismi olarak devam ettiren Afife Jale.
Ahh be Afife Jale, keşke Afife ile Afife Jale olmak arasındaki hayatının dengesini kurabilseydin. İşgalden kurtulma mücadelesi veren ülkede bağnaz zihniyetleri umursamayarak gösterdiğin sahneye çıkma cesaretini, Cahide Sonku, Bedia Muvahhit’ in başarıları karşısında yılmayarak sanattan vazgeçmeyerek gösterseydin.

‘’Bir bahar akşamı rastladım size. Sevinçli bir telaş içindeydiniz. Derinden bakınca gözlerinize. Neden başınızı öne eğdiniz’’ heyecanını bestelerine yansıtan Selahattin Pınar’a evlendikten sonra ‘’ Bak sevgilim, ben mutsuz olmak için yaratılmış bir kadınım. Seni de mutsuz ederim.’’ Diyerek ‘’ Nereden sevdim o zâlim kadını. Bana zehr etti hayâtın tadını. Sormayın söylemem asla adını. Bana zehr etti hayâtın tadını’’ bestesine sebep olmasaydın.
Farklı kaynaklarda uyuşturucu bağımlısı olduğun için eczacı ile ilşkinin Selahattin Pınar tarafından öğrenilmesi üzerine bu utancı taşıyamadığından boşanmak istediğin anlatılsa da bu kitapta uyuşturucu bağımlısı olmanın nedeni, eşinin sana yardımcı olmak için nasıl çırpındığı çok daha farklı anlatılıyor. Merak edenler okusun diye ayrıntıya girmeyeceğim.
Darülacezede öldü demesinler diye bir akıl hastanesinde geçirilen yıllar ve cenazede tabutu taşımak için çevreden bulunan dördüncü bir adam ile sona eren kısacık bir hayat öyküsü.
Teyzem ile bağlantısına gelirsek, belki sanatkar değildi teyzem, idealleri yaşadığı hayat zorlukları Afife jale ile aynı da değildi, teyzemin adına verilen herhangi bir sanat ödülü yok, internette aradığınız zaman hakkında bilgi de. Ama çocuklarını kaybedince yılmadı, fiziki olarak elde edemediği anneliği evlatlık alarak tüm duyguları ile yaptı. Kayıplarında, hayatın attığı her tokat sonrasında uyuşturucuya sığınmadı, nefes almaya devam etti. Yaşamdan bıkmadı, sevdiklerinden ise hiç vazgeçmedi.
Keşkeler in dahil olduğu cümleleri sevmiyorum ama keşke kendini sevseydin be Afife Jale. Hakettiğin yeri kendi kendine kaybettiğini görerek, hayatının tek rolünü mutlu olabilmeyi oynasaydın da huzur içerisinde dünya sahnesine veda edebilseydin. Mekanın cennet olsun.
Senin ve teyzem için bir şarkı bırakıyorum buraya dinlerken okumak isteyenler adına. https://www.youtube.com/watch?v=HDIBU25z6X4
Keyifli okumalar .

“Sabahattin Ali kanaatimce son neslin hikâyecilerinin en kuvvetlisidir.”
Reşat Nuri Güntekin

UYARI: Burdan itibaren okuyacaklarınız Sabahattin Ali’yle ilgili çokça bilgi içermektedir. Şayet spoiler yemek istemiyorsanız ( hoş biyografinin neresi spoiler olabilir zaten her şey her yerde yazıyor neyse)

.................. Gidip şu işaretten sonrasını okuyabilirsiniz.
Yazı biraz uzun görünebilir ki görünmüyor baya uzun :) Yine de bir solukta bitireceğinizin garantisini verebilirim. Keyifli okumalar dilemeyecem çünkü okuduklarınız pek keyif vermeyecek bu yüzden iyi okumalar dilerim. Gelen giden yerini aldıysa buyrun başlayalım.


Yıl 1928, aylardan Kasım Sirkeci Garı’nda Almanya’ya gitmek üzere; özenle taranmış saçları, takım elbisesi, fötr şapkası ve yuvarlak çerçeveli gözlüğüyle Sabahattin Ali ve onu yolcu etmeye gelen iki arkadaşı beklemektedir. Bunlardan biri Pertev Naili Boratav diğeri de Hüseyin Nihal Atsız’dır.

Maarif Vekâleti’nin yabancı dil öğretmeni yetiştirmek için Avrupa’ya öğrenci göndereceğini öğrenen Sabahattin sınava girmiş ve eğitim için Almanya’ya gitmeye hak kazanmıştır. Şimdi veda zamanıdır Ali son kez elini dostlarının omzuna koyar “Hoşça kalın” der ve trene biner. İşte asıl hikâye bundan sonra başlar.

Almanya’ya giden Ali 1930’da Nazi sempatizanı bir Almanla kavga ettiği için haklı olduğu halde okuldan atılır. Türkiye’ye döner ve iş aramaya başlar. Birçok gazete, dergide yazdıktan sonra yolu çok önemli birine çıkar. Hayatına Ustam dediği Nazım Hikmet girer.
Nazım bir mektubunda şöyle der Sabahattin’e.
“Sana her zaman o kadar güvendim ve o kadar güveniyorum ki, zorlukları, yüklendiğin ağır yükün altından kalkarak yeneceğine inanıyorum. “

Sabahattin de bu mektuba şöyle cevap verir.
“ Şu an inan ki, senin dostun olmakla değil, sadece seninle aynı devirde yaşamış olmakla övünüyorum. “

Bu sırada Nazım hapistedir 28 yıl ceza almıştır. Ali de bu zamana kadar Aydın, Konya ve Sinop’ta hapis yatmıştır. Şu sözleri söyler dostlarına.
"Hükümet, kendiyle rekabet edecek düşünce ve kalitede olanların dışarıya çıkmasını istemiyor. Adam öldürmüş, hırsızlık yapmış ya da benzeri bir suç işlemiş olanlar sevinebilirler. Ama mesela, benim gibi siyaseten içeride bulunanınız varsa, sevinmek için acele etmesin derim."

Almanya’ya giderken sımsıkı sarıldığı arkadaşı Nihal Atsız ile artık düşmanlardır. Fikirleri, yaşayışları, çevreleri taban tabana zıt düşmüştür.
Öyle ki Atsız dönemin Başbakanı Şükrü Saraçoğlu’na Orhun Dergisi üzerinden açık mektup yazmış ve hem Hasan Ali Yücel’in hem de Sabahattin Ali’nin öğretmenliklerinin feshedilmesine sebep olmuş, tabii dergisi de kapatılmıştır.

Bu olaylardan sonra Aziz Nesin ile tanışıp birlikte Markopaşa adlı mizah dergisi çıkarırlar. Ama dergi dağıtıcısı sözünden cayar ve dergiler ortada kalır.
Ama Aziz Nesin’in heybesinde ‘Yılmak’ sözcüğü yoktur. İki bin tane dergiyi alıp sokağa fırlar bütün bayilere dergiyi bırakır. Eminönü’ne vardığında elinde kalan dergilerle “Markopaşa” diye bağırır ve süratle derginin satılmasını sağlar iki güne dergiler tükenmiştir bile.

Ali’nin dilinin kemiği yoktur. Yeri gelir dönemin Başbakan’ına bile lafını esirgemez.
#35672675

Taraf tutmadığı için bertaraf olanlar arasındadır Ali. O sadece herkes için eşit bir dünya ister. Her zaman her şeyi sorgular. Arkadaşı Pertev’e şunu sorar bir gün.
#35181415

Hapis yatmaktan , Aliye’si ve Filiz’inden ayrı kalmaktan , sürekli takip edilmekten, kitapları, dergileri toplatılmasından yıpransa, yorulsa, bıksa bile asla sözünü esirgemez herkese karşı dimdik durur sebebini de şöyle açıklar. #35787502

Tabii sonucunu da hapiste yatarak öder. Keşke ödediği bedel sadece hapis olarak kalsaydı.
Parasızlıktan, işsizlikten bıkan Ali kamyon nakliyeciliği işine girişir. Amacı biraz da olsa artık bu işlerden uzak durmaktır. Yine de durmaz, her gördüğü haksızlığa, adaletsizliğe, ırkçılığa karşı çıkar. Karşılığında da sadece sefalet görür.
O sıralarda karşılaştığı dostlarına “ Hayatımda hiç bu günlerdeki kadar sıkılmamış ve imkansızlıklar içinde çırpınmamıştım. “ diyordu.

Şöyle diyor Balcıgil Ali için.
#35461314

Hapiste yattığı sırada istihbarat ajanı olan, ilerde katili olacağını bilmediği Ali Ertekin ile tanışır. Bulgaristan’a götüreceğini söyler cani, halbuki onu Bulgaristan sınırında katledecektir. Olayın detaylarını yazmak istemiyorum.

Sabahattin Ali’nin cenazesi otopsi yapılacak bahanesiyle alınmış ve esrarengiz (!) bir şekilde ortadan kaldırılmıştır.

Ali Ertekin 4 yıl ceza almış ama cezasını çekmeden çıkan afla birlikte kurtulmuştur.

Filiz Ali babasının öldürüldüğü yere mezar taşı koyup üzerine şu dizelerini yazar:
“BAŞIM DAĞ,
SAÇLARIM KARDIR
BENİM MESKENİM DAĞLARDIR.”

Osman Balcıgil’in dediği gibi; #35789526

..............................................................................

Kitap 1930 -1950 yıllarının sosyo-politik, kültürel ve ekonomik yapısı hakkında da bilgi veriyor. Türkiye’de ve dünyada neler olup bittiğini öğreniyorsunuz. İkinci Dünya Savaşı’ndan tutun da Hiroşima’ya, Atatürk’ün vefatından, Nazi faşizmine kadar birçok konuda bilgi sahibi oluyorsunuz. Ve içinizi asıl acıtan da 80-90 yıl geçmesine rağmen ülkemizde en ufak bir sistemin, uygulamanın, mekanizmanın, en önemlisi düşünce yapısının değişmemiş olması. Konuşanı susturma, düşünmeyi engelleme, tektipleşme, hapse attırma vs. gibi olayların artarak devam etmesi.

Kitapta eleştirdiğim üç nokta vardı.
Birincisi; Hint filmlerinde aniden araya giren dans ve müzik gibi, Balcıgil’in de en duygusal anlarda Sabahattin’in çapkınlıklarını araya koymasıydı. Tam duygusal bir konuşma yapılacak pat ‘Neyse ki Melahat vardı. İyi ki Sabahat vardı. ‘ tarzı yazılarıydı.
İkincisi; Aliye Ali’ye çok çok az yer vermesiydi halbuki Ali kadar Aliye de çekmiştir.
Üçüncü de; fotoğraf gibi materyaller kullanmamasıydı.

Dili gayet sade, söyleşi tarzında hemen okunacak bir kitaptı. Her açıdan bilgi sahibi olmak için okuyun derim.

Bu koca yazıyı Kürk Mantolu Madonna ile ilgili kısa bi videoyla bitirmek istiyorum. İzlemenizi tavsiye ederim. Okuyup buraya kadar geldiyseniz şayet çok teşekkür ederim.
https://youtu.be/L1mu-x_4FaM

"Başın öne eğilmesin
Aldırma gönül aldırma
Ağladığın duyulmasın
Aldırma gönül aldırma."
- Sabahattin Ali-

"Yeşil Mürekkep" Sabahattin Ali'nin hayatını anlatan 408 sayfalık bir biyografi romanı.

Kitap, Sabahattin Ali'nin Milli Eğitim Bakanlığınca Almanya'ya dil öğrenmesi için gönderilmesiyle başlıyor ve Kırklareli'nde öldürülmesiyle son buluyor. Öldürüldüğünde 41 yaşında S. Ali. Ardında bir eş, bir kız çocuğu, sayısız şiir, hikaye, "Kuyucaklı Yusuf" "İçimizdeki Şeytan" ve "Kürk Mantolu Madonna" olmak üzere üç tane de roman bırakıyor.

S. Ali'nin üç romanını okumuş ve hayat hikayesini az çok bilen birisi olarak okudum kitabı. Aklımda S. Ali ile ilgili birçok soru da vardı. Kitapta bu soruların cevabını buldum ve yazarı ne kadar az tanıdığımı anladım.

S. Ali, dilinin kemiği olmayan bir yazar. Tıpkı 'ustam' dediği Nazım ve arkadaşı olan Aziz Nesin gibi lafını esirgemeyen, gözünü budaktan sakınmayan dönemin aydınlarından. Tabi bu kadar sivri dilli olmasının cezasını da hapislerde yatarak, parasızlık, yoksulluk ve sefalet çekerek ödemiş yazar. Yetmemiş canıyla ödemiş.

Kitabı okurken Sabahattin Ali'nin çoğunluğu hapislerde geçmiş hayatının yanında genç Türkiye Cumhuriyeti'in 30'lu 40'lı yıllarına da göz atmış oluyoruz. Ayrıca Atatürk'ün ülkeyi muasır medeniyetler düzeyine yükseltmek için yaptığı girişimleri de görmüş oluyoruz.

Osman Balcıgil, Sabahattin Ali ile ilgili söylenen birçok iddiaya da kitapta yer vermiş. Örneğin S. Ali'ye kurulan kumpasları (Atatürk'e hakaret ettiği söylenen şiir) kimin hangi gerekçeyle yaptığına kadar birçok sorunun cevabını kitapta bulabilirsiniz.

Kitap ile ilgili getirebileceğim tek eleştiri ise Balcıgil'in S.Ali'nin aşklarıyla ilgili olan kısmı için olurdu. Özellikle ilk yüz sayfada bu durumdan bahsetmesi hem beni sıktı hem de rahatsız etti. Ayrıca yazar için kullandığı "Düğüne gitse zurnaya, hamama gitse kurnaya aşık olurdu." tabirini de hiç hoş karşılamadım. Böyle bir yazarın aşkları üzerinden, daha doğrusu şıpsevdiliğinden sayfalarca bahsedilmesi bence kitabın değerini düşürmüş. Ama yine de anlatılan S. Ali olunca kitap büyük bir merakla okunuyor.

Kısacası dönem ve çok sevdiğim yazar olan S. Ali ile ilgili birçok bilgiye ulaştım diyebilirim. Daha önce okumuş olduğum üç romanını da bu bilgiler ışığında tekrar okumayı düşünüyorum.

S. Ali'nin bestelenen birçok şiiri de vardır. Bazıları:
-Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz
-Aldırma Gönül
-Leylim Ley
-Ben Gene Sana Vurgunum
-Göklerde Kartal Gibiydim

Sabahattin Ali seveniyseniz ya da yazarı merak ediyorsanız bu kitabı kesinlikle öneririm. İncelemeye, bana göre yazarın bir nevi otobiyografisi olan şiiriyle son veriyorum. Keyifli okumalar...

"Ekmeğim bahtımdan katı,
Bahtım düşmanımdan kötü.
Böyle kepaze hayatı,
Sürüklemekten yoruldum."

Sabahattin Ali'nin bitmek bilmeyen sorunları ve hapishane maceraları yüzünden Bulgaristan'a kaçma kararını ve bu kararı alana kadar ki dönemi, yaşadıklarını gayet akıcı bir dilde anlatan kitaptır.
Yer yer gülümseten ama çoğu zaman hüzünlendiren içeriğe sahip. Böylesine mükemmel kalemi olan bir yazarın bu kadar kötü bir şekilde ölmesi (hatta öldürülmesi) beni derinden etkiledi. Kitap bittikten sonra uzun bir sürede etkisinde kaldığımı söyleyebilirim. Aynı zamanda Sabahhattin Ali'nin bazı kitaplarının yazılma hikayelerini de anlatması açısından ilgi çekici. Bir de bitmek bilmeyen sevdaları var tabi...
Nihayetinde kavuşup hayatını birleştirdiği Aliye'si ve biricik kızı Filiz ile olan hayatı ve hatta belki bir çok yazısı, hikayesi yarım kalmıştı Sabahhattin'in...
Kitaptaki her bir bölüm, olay insanda farklı bir iz bırakıyor. Kızıyla olan iletişimi beni çok etkilemişti mesela. Kızına yazdığı mektupları karşısında küçük bir kız çocuğu değil de yetişkin bir insan varmış gibi kaleme almıştı. Yazar bir babaya sahip olmak da böyle bir şey sanırım. (:
Her ne kadar bir çok sıkıntı ile dolu ve kötü bir şekilde sonlanan hayatı olsa da kızıyla olan iletişimine imrendiğimi de söylemeden geçemeyeceğim. (:
Daha önce Sabahattin Ali okumayan birisi için yazarın hayatını anlatan bu kitaptan başlaması çok doğru bir karar olacak, onu anlama ve hikayelerini hissetme açısından.
Çok sevdiğim ve zaman zaman tekrar okuyacağım kitaplar listeme bir tanesini daha eklemiş oldum böylece.

Sevgi ile kalın ^_^

Kitabı okuyup, kapattığım da gayri ihtiyari "Eeee! ne olacak şimdi " dedim. Çünkü, Sabahattin Ali nin bir çok kitabını okudum. Ama bu kitap bana, okuduğum kitapların yüzeyde kaldığını söyledi. Bu kitap bana, Sabahattin Ali nin kitaplarını derinlemesine okumam için yediden okumamı sağlık verdi. Galiba da öyle olacak.
Osman Balcıgil'in okuduğum ikinci kitabı. daha önce "CELİLE" yi okumuştum.
Balcıgil'in kitaplarını okuduktan sonra ülkemizde bu gün olduğu gibi, dün de ileri ışık tutan aydınlarımızın, değerlerimizin nasıl çakıl taşları gibi sağa sola savrulduklarını, ne den hala karanlıktan aydınlığa kavuşamadığımıza bir kere daha şahit oluyorsunuz.
Bu kitapta Sabahattin Ali nin aşk yaşantısını özetleyen, maymun iştahlılığı, şıp sevdiliğini ifade eden bir söz çok hoşuma gitti, "Düğüne gider zurnaya, hamama gider kurnaya aşık olur."
Ama kitap, asıl onun yurt severliğini, karşısında kim olursa olsun doğrularından taviz vermediğini, ülkesinin modern çağı yakalaması için yapılması gerekenleri, çektiği acılara rağmen söylenmesi gerenleri söylemekten kaçmadığını açıklaması yönünden de edebiyatımızda önemli bir yer alacak olduğu kanısındayım.
Balcıgil in kitaplarında olduğu gibi bunda da Sizi tarihimize mal olmuş edebi, siyasi, entellektüel, sanat dünyasında isim yapmış dünden, bu günden kişi ve çehrelerle tanıştırdığı gibi bazı "tarihsel olarak" niteleye bileceğimiz kıyı da köşede kalmış unutulmuş olayları vakıaları da sizlere taktim etmesi alkışa şayan olduğunu belirtmeliyim.
Açık ve net söyleyeyim... Ben "Fosforlu Cevriye" yi çocukluğum da seyrettiğim, bu gün dahi şarkısını severek dinlediğim bir "şey" olarak algılamaktaydım. Meğerse kazın ayağı öyle değilmiş efendim. Suat Derviş gibi bir bayan yazarımız varmış bir çok eserinden birisiymiş Fosforlu Cevriye... Şimdi vızır vızır onun kitaplarını arıyorum, Ankara ve İstanbul da büyük kitapcılar da bulamadım. Vaktim el verdiğin de sahafların elini öpeceğim...
Eeee! şimdi yeniden okuyalım bakalım, Sabahattin Ali yi.
Lütfen sizlerde okuyun olmaz mı?

""Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;...." Dizelerini Yahya Kemal'e yazdıran Celile.. Yaşadığı dönemine göre aldığı eğitimi, ressamlığı bunların yanı sıra güzelliği ile gündemden düşmeyen paşa kızı Celile. Oğlu Nazım'ın her durumunda yanından hiç ayrılmayan anne Celile. Bir solukta okuyacağınız bir kitap. Keyifli okumalar.

Upuzun bir inceleme ile karşınızdayım dostlarım :) Ama sıkılmadan okuyacaksınız, biliyorum :)

Dante'nin yaşam yolunun ortasında 1300 yılında (yani otuz beş yaşında) başlayan ve bir hafta süren düşsel gezisi İlahi Komedya'yı duymayan okur sayısı oldukça azdır. Ancak hakkıyla okuyan kaç kişidir diye düşünmeden edemedim yıllar boyu. Sadece bir kitap olarak görüp okuyanların dışında kalanlar ne demek istediğimi zaten anlayacaktır. Her bölümü ilginç olsa da tabi ki tartışmasız en iyi kısım Cehennem'dir. Dokuz kattan oluşan Cehennem'de Dante ve Vergilius arasında geçen konuşmaların okuyucuya verdiği his bambaşkadır.

Dante'nin Cehennem tasviri ile kitaplarda, filmlerde oldukça sık karşılaştım ancak Osman Balcıgil'in eserini birkaç ay önce duydum nedense. Dante ve İlahi Komedya hakkında okunmayan kalmasın düşüncesiyle başladım kitaba. Çok fazla beklentiye girmedim başlarken, ama okudukça İlahi Komedya'dan yapılan alıntıların ne kadar yerli yerinde olduğunu gördüm.

İlahi Komedya'yı seyirciler ve bir jürinin karşısında oynayacak olan Duran, Cehennem'i daha önce defalarca okumuştur. Ancak hissederek, ne dendiğini anlayarak mı okumuştur? Tiyatronun yönetmeni Cebrail, iki kişinin de yardımıyla Duran'a bir ders verecektir. İstanbul'un en 'karanlık' yerlerini tıpkı Cehennem'in 'karanlık ormanı' gibi gezecek olan Duran gördükleri karşısında Dante'nin Cehennem'ini daha iyi anlayacaktır. Dante'ye bu yolculukta Vergilius eşlik ederken; Duran'a da Erdoğan Bey eşlik edecektir.

Çok zekice bir kurgu vardı eserde. Dante'nin gerçekte adının Durante olması ama bunu kısaltarak Dante'yi kullanması ve kitaptaki kahramanımızın adının da Durante olup kısaltarak Duran'ı kullanması bu kurgulardan sadece biri.

Bir de özellikle bahsetmek istediğim kısım şu; İlahi Komedya'yı okuyanlar siyasi ve dini yönünün de farkındadırlar kuşkusuz. Balcıgil de bunu kullanarak, Hz. Muhammed'in miracı ile Dante'nin gezisinin benzerliklerine değiniyor. Kısaca bilmeyenler için bahsedeyim; Hz. Muhammed derin uykudayken yolu kurt ve aslan tarafından kesilir, Dante'nin yolu ise bu hayvanlar ve bir de pars tarafından kesilir. Muhammed'e Cebrail yol gösterirken, Dante'ye Vergilius yardım eder. (Palacios'un Dante ve İslam adlı eserinde uzunca bahsediliyor bu konudan ve gerçekten harika bir eser)
Ardavirafname'ye de değinen Balcıgil bence harikalar yaratmış! Ben de Dante'yi araştırırken okumuştum Ardavirafname'yi. (Arda Viraf isimli bir bilgenin yedi gece yedi gün süren uykusunda Zerdüşti ulularının eşliği ile cennet ve cehennemde yaptığı yolculuk)

Ayrıca; Duran'ın Gizem'e olan hayranlığında Dante-Beatrice ilişkisini akıllara getirmişti Balcıgil, Lucifer'in ve satanizmin İstanbul Cehennemi'ndeki yerini de çok başarılı bir şekilde kurgulamıştı.
Okuyanlar neden beğendiğimi anlayacaktır.. Tavsiyemdir :)

Merhabalar efenim, yeni bir inceleme ile sizinle buluşmakdan dolayı heyecanlıyız. İncelemeye geçmeden daha önce bu kitabın adını bile duymadığım zamanlarda bana okumam için tavsiye ettiğinden dolayı teşekkürü bir borç bildiğim; Tuco Herrera ya sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Tavsiye ettiği diğer kitaplar da radarımda tabii ki:) incelemeye geçecek olursak:

Kendimde son zamanlarda yeni bir şey fark ettim; biyografi okumayı (yazarların) çok seviyorum. Bana onlarla yaşıyormuşum hissi uyandırıyor. Daha önce Dostoyevski biyografisi okudum. Şimdi de gözde yazarım Sabahattin Ali ye çevirdim radarımı. Kitapta neler öğrendim neler... Meraktan çatlatmadan başlıyorum dedikodulara:))

Size Sabahattin Ali'nin çapkın mı çapkın bir adam olduğunu söylesem ne derdiniz? Almanya'ya dil eğitimi için giderken trende karşılaşıp aşık olduğu (Trende görür görmez aşk da diyebiliriz:)) kızdan tutun da, öğretmenlik yaptığı yıllarda da 16 yaşındaki öğrencisini ailesinden istemesine kadar (tabii ki aile izin vermedi bu evliliğe:)) en az 5-6 kadından bahsediyor kitap. Ayrıca ne kadar açık sözlü olduğundan (bu açık sözlülük yüzünden Almanya'dan kovuldu yazarımız) ilk kitabından, kitaplarında neyden bahsettiğinden, kitaplarını ne amaçla yazdığından vs. bir sürü bilgi topluyoruz. Bitmedii bitmedii asıl bombalara gelmeye başlıyoruz:)

Size Nazım Hikmet Ran sayesinde Sabahattin Ali var desem ne derdiniz? Eveeet kesinlikle durum böyle. Sabahattin Ali daha yazılarını yeni yeni gün yüzüne çıkarmayı düşündüğü vakitlerde Nazım taa o zamanlarda zirveyi sallayan, ülke çapında çokca tanınan bir şairdi. Sabahattin ona hayran olup, yazılarını da onun yayımlamasını istemiş. Tabii elindeki şiirin nasıl bir şiir olduğunu tam kestirememiş (güzel bir şiir mi, kötü bir şiir mi) Nazım'ın eline verdiği gibi kaçıyor Sabahattin odadan:)) Nazım o gittikten sonra şiirini değerlendiriyor. Çok beğeniyor tabii. Ama bir sorun var. Nazım Sabahattin'in ha bire şiir yazmasını doğru bulmuyor. Sen düz yazıya yönel diyor Sabahattin'e ve Kuyucaklı Yusufla tanışıyoruz hemencicik. Bayaa ses getiriyor tabii kitabı. Çünkü adı siyasete karışıyor Sabahattin'in. Sonunu da siyaset getiriyor zaten.

Kitapta eşi ve çocuğundan, birazcık da ailesinden bahsediyor. Arkadaşlarıyla olan ilişkisinden, ne kadar şakacı olduğundan ve kesinkes sivri dilli olduğundan bahsediyor. En çok uğraştığı kişilerden biri de Fenerbahçenin eski başkanlarından (adını hatırlayamadım) biri:) Her gördüğü yerde iğneli laflar sokuştururmuş adama:))) Sabahattin'in bu sivri dili yüzünden dayak yiyeceğini düşünen arkadaşları da yok değil:)

Reşat Nuri, Aziz Nesin ve daha nice yazarlarla iletişimi oluyor yazarımızın. Mustafa Kemal Atatürk, Adolf Hitler gibi isimlerle aynı yıllarda yaşadığınızı düşünün. Kesinkes çok şanslı. Aynı zamanda da şanssız:( ölümü ile ilgili kısma değinmek istemiyorum. Çünkü sinirlerim bozuluyor. Onun gibi bir sanat adamı sırf doğruların peşinde diye nasıl öldürülür aklım almıyor...


Sabahattin Ali okumak ayrıcalıktır. Onun gibi düşunmek her yiğidin harcı değil maalesef. İncelemeyi yazarken hem hüzünlü hem de sinirli bir ruh halindeydim. Umarım çokca duygularımı katmamışımdır incelemeye. Çünkü Sabahattin Ali'nin hayatını incelerken nesnel davranmak gerek diye düşünüyorum. Nur içinde yat Sabahattin. Biz de kitaplarını okuyalım...

Sabah saatleri...
Evden çıkıp deniz kıyısına yürüdüm,yüzüm güneşe dönük oturdum bir banka. Ö nümde bütün maviligiyle,ışıltısıyla,carsaf gibi deniz.Güneş yıkadı yüzümü,deniz aldi içimi..Saatlerce...

Gunes ısıtıyor artik ortaligi,iyice sessiz,çocukların ve annelerin henüz dökulmedigi vakitler parka,bahçeye...Kalabaligi oldum olası sevmedim yaz kalabaliklarini da,deniz kenarında yuruyuslerimiz el ayak çekildikten sonra oldu hep,yada yazlikcilar toparlanip biraktiklari zaman bize yalnızlığı ve sessizliği kasabada.

Işte öylesi bi sakinlikle dinledim kendimi,yürüdüm,kumları eşeledim.Hastalikları,ustuste aldigim kotü haberleri,ev degisiklikleri,yolunda gitmeyen daha bisuru şey,kendini tekrar eden zamanlar,eski eve teslim edilen ciceklerim,nereye atsam elimi kayip giden şeyler...Iki adim ötesi evim varip Sensiz Olmaz actim hani Muslum Gurses'in...

Geçenlerde değerli Metin T ile sohbet esnasinda dillendirmistim.
"Yaşadığım her seyde once kelimelerim eksildi "diye.
-Artmasi gerekmez miydi dön bak,yeni bisey bulursan haber et"demisti.hayli gecti zaman
-Hepsinden herseyden once kelimelerim eksilmis Metin Hocam.Yazik ki boyle...

Boylesi kırgın,yorgun zamanima denk geldi Yesil Murekkep.Degerli Dostamisc 'in tavsiyesiyle...Ortaokula henuz basladigim vakitlerdi,okul kutuphanesinden elime bulasan ilk kitap yirtik sararmis sayfaları arka kapagi bile olmayan Kuyucakli Yusuf..Taa o zamanlardan Sabahattin Ali'yle tanisikligimiz.
Yeri baskadir bende dedim ya ilk okuduğumdu.Ince bi sızı Yusuf bende
Kıymetlimdir...

Sabahattin oluk oluk yaziyor..anlatiyor...konusuyor...
Memleketini,sürgünlerini,hapishane zamanlarini,mektuplarini okudum Canim Sabahattin.
Parasizligini,ordan oraya savrulusunu,işkencelerini,Filiz'ine,Aliye'ne duydugun hasreti,caresizligini okudum Canim Sabahattin.
En cok başına geçirilen torba dokundu bana,kırdıkları gözlüğün altin cerceveli hani,esinin ve kizinin fotograflarini alikoymalarina duyduğun üzüntü.
Sen mektuplarini yazarken ağladın ben herbirini okurken...

"Anadolu insaninin biriktirme huyu vardır.
Avrupalı bir şeyi beğenmediği zaman hemen söyler.Sanki marifetmis gibi!
Anadolu insanı ise begendigini soyler,beğenmediğini bir kenarda dinlenmeye alır.Bir baska deyişle biriktirmeye koyulur.
Üstelik,o da tıpkı Avrupalı gibi,yaptığının bir marifet olduğunu zanneder."Osman Balcigil boyle anlatacak ölüme,tuzaga yaklastigi her anı, toylugunu Sabahattin'nin.

"Nedense vatanı O'nu bağrına basmamıştı,cok isterdi,ama olmamıştı işte."
https://youtu.be/iI8BxoOTeoY Okurken beni daglayan türküdür.

ANADOLULU CALIMERO...(" Ama HAKSIZLIK bu,öyle değil mi?" )

uzunca bir süre sahaflarda olsun, sürekli gittiğim kitapçımda olsun denk gelip gözümün ucuyla baktığım , bakar körlüğümden ötürü bana hitaben, kapağında sadece sağa sola sıçramış yeşil yaratık kanı bulunan bir kitaptan ibaretti bu roman . gel zaman git zaman kapağın altında "Bir Sabahattin Ali romanıdır" ibaresini görünce : "yuh olsun sana be!" dedim ( vurun vurun daha ölmedi!) .. kaptım kitabı yaptım ödemeyi.. halihazırda okuduğum bir kitap daha vardı bitirir bitirmez aynı gün başladım okumaya..bir yandan da iyi mi yaptım kötü mü yaptım diye kendime soruyordum. (çünkü sabahattin ali romanlarının cok az bir kısmını okumuş bir insanımdım ve hayatını üç aşşağı beş yukarı bilmekle beraber tüm bu bilgilerimde çok yüzeyseldi - kitapta anlatılanlara kıyasla tabi -)

bu öyle bir kitap ki Sabahattin Ali' nin şıpsevdiliklerini okurken almanya 'da otel odasında mangal yakan ayran içmiş bıyıkları ile ibrahim tatlısesmişcesine hunharca mutlu ve mesut olup, kendisine yapılan haksızlıkları öğrendiğinizde canlı yayında kirişi kırıp kafasında bardak kıran caner kıvamında sinirleneceksiniz..tüm suçu sadece düşünmek ve düşündüklerini, Türk toplumundaki olumsuzlukları , yönetime dair kendince yanlış gördüklerini demokratik yollarla ifade etmeye calışan bir adamın, fransız çizgi film karakteri CALIMERO gibi dışlanıp yalnızlaştırılmasını, hapis yatırılıp en sonunda da üstünün kendi kullandığı yeşil mürekkepli dolma kalemiyle çizildiğini , eskiden dost bildiklerinin birer birer karşı cepheye geçip nasıl kendi düşmanı olduğununun uzun ama upuzun öyküsünü okuyacak ; buna mukabil kendiyle beraber savaşım veren dürüst ve mert insanların hayatllarına dair de minik minik kesitler bulacaksınız bu romanda.. anlatımlar , tasvirler ne denli "çok" kuvvetli olmasa da söz konusu kişi Sabahattin Ali olunca ,gece yarısı Ankara ayazının yaladığı bir kokoreç tezgahı ya da ekmeklikte unutulup aylar sonra farkedilen , prehistorik dönem kalıntılarına dönüşen kurumuş ekmek dilimine döndürecek kalbinizi yazılanlar...olayların gerçekliği her sayfada tokat olup inecek yüzünüze..bu arada kendisiyle ahbaplık etmiş pek çok ünlü yazarı da bu vesileyle farklı yönlerden tanıyacaksınız..( misal bir Falih Rıfkı Atay' ın Nazım Hikmet ile ve dolayısıyla Sabahattin Ali ile kavgalı olduğunu bana deselerdi de inanmazdım..ayrıca benim gibi bir Aziz Nesin hayranı içinde hoş bir sürpriz barındırıyordu kitap.. )

sonuç itibari ile Aziz Nesin , Nazım Hikmet ve pek cok edebiyatçımızla ilgili farklı şeyler öğrenebilmek adına da alınıp okunası bir roman..yaşanmışlık hissi bir an olsun temponun düşmesine izin vermiyor. beni dinlerseniz arşivinize mutlaka katın derim.. tüm bunlara ek, kitabın yazımı öncesinde çok uzun ve meşakatli bir araştırma yaptığı her halinden anlaşılan ve bu araştırmaları da ince eleyip sık dokuyarak bu muhteşem romana yansıtan Osman Balcıgil de kesinlikle radarıma girdi!

buraya kadar sıkılmaksızın okuyan tüm arkadaşlarım benden bir adet PEMBO sakız kazandılar.. (eskiler bilir ) =)

kimdir yahu bu calimero diyenler için

80'lerde çocuk olanlar.. az üzülmedik onun haline =)

https://www.likefigures.com/.../c/a/calimerisme.jpg