Hakkında
İldırım Almaszade (Azerbaycan: İldırım Almaszadə; d. 25 Mart, 1907; Bakü, Azerbaycan Vilayeti, Rusya İmparatorluğu; ö. 14 Ocak, 1952; Elazığ, Türkiye) Azerbaycan Muhaciret Edebiyatı şairidir.
1930 yılında Sovyet idaresinde muhalif olması nedeniyle Dağıstan'a sürülmüş, burada kalması tehlikeli görülünce, Türkmenistan'a gönderilmiştir. Hayatı tehlikeye girince Türkiye'ye sığınmıştır.
Hayatı
Babası Abdülmehemmed ve annesi Nisa Hanım'dır. Çiftçilikle uğraşan aile Apşeron'un Qala kentindendirler.
Almas İldırım, 1914-1915 yıllarında İran'dan gelen işçiler için açılan "İttihad" mektebine kaydoldu. Okul esasen Farsça olmasına rağmen Azerbaycan dili ile eğitim yapılıyordu. Okulu bitirdiğinde Farsça okuyor ve konuşabiliyordu. Şairin üniversite seçiminde Şarkşunaslık'ı seçmesinde büyük önemi vardır.
Almas İldırım, 1927'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nin Şark Edebiyatı Bölümü'ne kayıt olmuşsa da; babası "tacir" olduğu için üniversiteden uzaklaştırılır. Asıl atılma sebebi yazdığı şiirlerinin içerikleri ve Türkiye'de bazılarının yayımlanmasıdır.
Üniversiteden atıldıktan sonra Azerbaycan Proletar Yazıcıları Cemiyeti'ne girer.
Bu devirde Azerbaycan Edebiyatı'nı aydınlatarak, ileri götürmeye çalışan teşkilatlar kurulmaya başlamıştır.
Dağistan'a sürülmesine sebep olan şiir de, Türkiye'de Hayat dergisince yayınlamıştır.
"Zirvende oynayaşan rüzgarlar acı, Yıllardır görünmez başımın tacı, Anlat ki derdinin nedir ilacı, Nedir bu dumandan tüller, a dağlar? Boynunda kızıldan rengin bir deste, Laleler dağılmış yolların üste, Gel sen bu ülkeden bin kurban iste, Senden esirgemez, yollar, a dağlar!..."
Daha sonra eşi Ziver Hanım ve üç aylık çocuğuyla İran'a gitmeye karar verir. Yolda gittiği kervandan ayrılır ve tek başına gitmeye çalışırlar. İran'a vardıklarında İran polisince tutuklanıp hapise mahkûm edilirler. Casus olabileceği düşüncesiyle çeşitli işkencelere maruz kalır, sağlığı bozulur ve hapisten çıktıntan sonra çok kötü bir hayat yaşar.
Şair için artık gurbet yılları başlamıştır. Ve Türkiye'de önce Elazığ'a, sonra Palu ilçesi Karaca bucağında ilkokulda vekil öğretmenlik yapar. Sonradan Elazığ'da iskan memurluğu yapar. Bir süre sonra da Malatya iskan müdürlüğüne kadar varır.
İldırım çiftinin 1936 yılında ikiz çocukları dünyaya gelir. Onlara "Eldegez" ve "Yurdavar" adlarının verir ki; bir gün yine topraklarına dönsün, orada gezsinler istemektedir. Ne var ki çocukları, ağır hastalığa yakalanarak aynı gün ölürler. Bu yazarın "Bir Günde Ölen" adlı şiirinde geçer.
Daha sonradan annesinin ölümü, eşinin acılara dayanamaması ve babasının hapse atılarak sonradan serbest bırakılması ve vefatı, yazarı çok yıpratır. 14 Ocak 1952'de halen vatan hasretiyle yanıp tutuşan Yıldırım, gözlerini kapatır. Mezarı Malatya'nın Kale kasabasındadır.
Edebi Şahsiyeti
Şair, şiilrerinde imza olarak "A.Y." - "A-zâde" - "A.İ. - "Almaszâde İ." imzalarını kullanmıştır.
İlk şiirleri Maarif ve Medeniyet, Şarq Qadını ve Maarif İşçisi dergilerinde yayımlanır.
Şairin yazdığı tüm şiirler, bir yerde tutulamamış ve peşine düşülememiştir. Çoğu şiiri Türkiye'de Boğulmayan Bir Ses kitabında yayımlanmıştır.
Tam adı:
İldırım Almaszade
Unvan:
Azeri Şair
Doğum:
1907
Ölüm:
1952
Okurlar
13 okur beğendi.
18 okur okudu.
6 okur okuyacak.
Sözler ve Alıntılar
Aхşam оlur, quşlar dönər yuvaya
Mənim dönüb qоnacağım dal hanı?
Sabah оlur çоban еnər оbaya
Mənim qalхıb-еnəcəyim yоl hanı?
Yaz gəlincə dağlar duman quşanır,
Dərələrdən sеllər aхır, bоşanır,
Könlüm dеyir оnsuz nasıl yaşanır?
Söylər – mənim dоğulduğum еl hanı?
Həsrət qalıb baharına, qışına,
Sоrdum оnu uçub gələn quşuna,
Baхma, dоstum, gözlərimin yaşına,
Məni оndan ayıracaq qоl hanı?
Ya içimdəki bülbül оralı оlmasaydı...
Kim оvçu niyyətiylə gəzərdi bu dağları
Sinəsində can alan maralı оlmasaydı?
Kim şair həsrətiylə süzərdi bu dağları,
İçindən qəlbi qırıq, yaralı оlmasaydı.
Оf... Duman çökdü yеnə bu könül dağlarına,
Kim gətirmiş adımı sоlğun dоdaqlarına?
Kim düşərdi həyatın görünməz ahlarına,
Bu könül о könüldən aralı оlmasaydı?
Kim məni saldı bilməm dayanılmaz bu dərdə,
Nərdə mənim öz yuvam, öz еlim, günüm nərdə?
Anam məni dоğurub yaşatmasaydı оrda,
Ya içimdəki bülbül оralı оlmasaydı...
1931, AşqabadKitabı okudu
İyi geceler
.
Nerdə məni gül qoynunda doğuran,
Xəmirmi göz yaşıyla yoğuran,
Beşiyimdə “layla balam” çağıran,
Azərbaycan, mənim baxtsız anam oy!
Neçə bir il həsrətinlə yanam, oy?
Salam desəm, rüzgar alıb götürsə,
Ağrı dağdan Alagözə ötürsə,
Gur səsimi göy Xəzərə yetirsə,
Xəzər coşub zəncirini qırsa oy!
Hökm etsə bu sərsəm gediş dursa oy!
...
Sayfa 308Kitabı okudu
DÖNÜK QARDAŞ
.
1944-cü ildə Anayurda sığınıb bilaharə Ruslara təslim edilən və ruslar tərəfindən hudutta makinəli tüfənglə biçilib öldürülən 187 azəri qardaşımın əziz ruhuna
Türk denince özü, sözü mərd olur,
Dost deyincə ayrılmaz bir fərd olur.
Qardaş deyib dara düşsəm, sığınsam,
Bundan sora bu mənə bir dərd olur...
Mən nə deyim bu vəfasız dağlara?
Öz qardaşı
Sayfa 306Kitabı okudu
.
Ey azəri türkü, ey vətəndaşım... sənin oğurlanmış haqqından doğan həyəcanlarına tərcüman olum deyə hayqırdım... təəssüf ki, bu hayqırış sonda qırıq-tökük hıçqırıqlarımdan doğan boğuq bir səsə çevrildi. Ah... bu səsdə sənin... eşqini, həsrətini, qəribliyini azacıq da olsa əks etdirə bildimsə, xoşbəxtəm...
.
Sayfa 37Kitabı okudu
İletiler
Mən artıq nə yazım yurduma dair,
Düşmən zəhər saçır, dostlar gizlənir.
Bilməm öz yurdunu sevən bir şair
Nə üçün bir cani kimi izlənir?
Gizli yol kəsmədim, qaçaq olmadım,
Sakit bir həyatı pozmadım mən ki,
Heç kimə qanlı bir bıçaq olmadım,
Heç bir qətlə fərman yazmadım mən ki...
Bəs neçin qəribəm bu doğma eldə,
Məhbəsmi dörd yanım, mən ki boğuldum...
Məlun bir zamanda, məhkum bir ildə
Allahım, mən neçin şair doğuldum?..
Almas İldırım
Mən artıq nə yazım yurduma dair,
Düşmən zəhər saçır, dostlar gizlənir.
Bilməm öz yurdunu sevən bir şair
Nə üçün bir cani kimi izlənir?
Gizli yol kəsmədim, qaçaq olmadım,
Sakit bir həyatı pоzmadım mən ki,
Heç kimə qanlı bir bıçaq оlmadım,
Heç bir qətlə fərman yazmadım mən ki...
Bəs neçin qəribəm bu doğma eldə,
Məhbəsmi dörd yanım, mən ki bоğuldum...
Məlun bir zamanda, məhkum bir ildə
Allahım, mən neçin şair doğuldum?..
Almas İldırım
Kimsə bilməz Tanrıdağın yaşını,
Duman almış Altayların başını.
Uçurmuşdur başdan dövlət quşunu,
Sərvətinə üz çevirmiş zaman, hey
Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman, hey
Dörd bir yana dağılmış Türk soyları,
Sönmüş ocaq, köçüb getmiş boyları,
Dərdli-dərdli axar bozkır çayları,
Saxlar içdən gizli ümid, güman, hey
Qoca Türkün düşdüyü dərd yaman, hey
Ağ
Yorumlar ve İncelemeler
