İngiliz mistik yazarı (Elstow, Bedford yakınları 1628 - Londra 1688). Bir ilkokul öğretimi gördü, iç savaşta asker oldu, 1647’de evlendi, günah duygusunun verdiği bir iç daralmasıyla ağır bir manevî buhran geçirdikten sonra baptist’ler mezhebine girdi (1653) ve bu yolda en iyi konuşan vaizlerden biri oldu.
Charles II’nin tekrar tahta çıkışından (1660) sonra vaızlarının kışkırtıcı olduğuna hükmedildi ve 1672’ye kadar Bedford’da hapsedildi. Sonradan vaızlarına devam etti. Hayatının sonları çok dolgun bir yazarlık ve din yayıcılığı faaliyetiyle geçti. Mistik ve coşkulu hayal gücüyle yazdığı ilk eser, dinî inançlarının değişimini anlattığı Grace Abounding to the Chief of Sinners (Büyük Günahkâra Yağan Tanrı Rahmeti) [1666] adlı kitabıdır.
En tanınmış eseri, 1. bölümünü Bedford’da tutuklu olduğu sırada yazdığı (1678), 2. bölümünü 6 yıl sonra tamamladığı (1684) The Pilgrim’s Progress’dir (Hacının Seyahati). Külliyatı 60 cilttir. Üstün değerdeki iki dini ve alegorik eseri: The Life and Death of Mr. Badman (Mr. Badman’ın Hayatı ve ölümü) [1680] ve The Holy W ar (Kutsal Savaş) [1682].
Günahlarının içinde yüzüp de cennette yaşayacağını zanneden bir kişi, tarlasına delice ekip, ambarını buğday veya arpayla dolduracağını zanneden bir kişiye benzer.
Beni affedin, Efendim. Çünkü deneyimsizliğim beni susmaya zorluyor. Bir de bu deneyimsizliğim yüzünden hiçbir şeye layık olmayacağım korkusu, beni yiyip bitiriyor.
Pilgrim's Progress Avrupa edebiyatının en önemli "religious allegories"lerinden biri. Bir Hristiyan'ın cennete giden doğru yolunu anlatıyor kısacası. Şahsen ben konuları benzediği için okurken içten içe biraz "
Everyman " ile karşılaştırdım ama bu yolculukta karşılaşılan değerler, kişiler ve yaşananlar açısından Pilgrim's Progress onun bir kaç tık üstü olmuş.