Hakkında
1862 yılında Konya’nın Hadim kazası Kongul köyünde dünyaya geldi. Ulemadan Çelik Hüseyin Efendi’nin oğludur. Tahsiline köy mektebinde başladı. Ambarlıza-de Mehmet Efendi’den Kur’an-ı Kerim’i hatmetti, tecvid ve ilmihal okudu. Yine köylerindeki Tomakza-de Mehmet Efendi’de de Emsile ve Bina okudu. 1878 yılında da Hadim Medresesi’ne kaydoldu. Burada Hafız Mehmet Efendi’den Arapça tahsil ederken, hocasının Bardas Medresesi’ne tayin edilmsi üzerine tahsilini tamamlamak için hocası ile birlikte Bardas’a gitti.
1882 yılında da Konya’ya gelerek Şirvani-ye Medresesi’ne kaydoldu. Konya Müftüsü büyük âlim Kadınhanlı Hacı Hüseyin Efendi’den Molla Cami, Tavaslı Osman Efendi’den de fıkıh ve usul dersleri okudu. Bir süre de İstanbul’da tahsiline devam ederek icazet aldı.
1888 yılından itibaren de müderris olarak, ders okutmaya ve icazet vermeye başladı. 1901 yılında Ali Gav Zaviyesi yanında bulunan ve Konya Valisi Ferid Paşa’nın tamir ettirdiği Mahmudiye Medresesi’ne müderris tayin edildi. Pek çok talebe yetiştirdi. Aynı yıllarda Konya Hukuk Mahkemesi’ne üye oldu. İki yıl sonra da Konya’da açılan Hukuk Mektebi Vesaya Muallimliği’ne getirildi.
Siyasi hayatı:
1908 yılında İkinci Meşrutiyet’in ilanı dolayısıyla Konya Mebusu olarak İstanbul Meclisi’ne katıldı. 1911 yılında meclisin dağılması üzerine Konya’ya gelerek tefsir çalışmalarına başladı. “Hülâsat’ü l- Beyan Fi Tefsiri’ l-Kur’an” isimli 15 ciltlik eserini 1915 yılında tamamladı.
Birinci Cihan Harbi sonrasında 1919 yılında Konya Valisi Cemal Bey’in (Artin Cemal) kaçması üzerine ve karışık bir dönemde, bir süre Konya Vali vekilliği görevine getirildi. Milli Mücadelede Kuva-yı Milliye safarında büyük hizmetlerde bulundu. Aynı yıl tekrar İstanbul Mebusan Meclisi’ne Konya’dan mebus seçildi. 23 Nisan 1920 yılında Ankara’da açılan Büyük Millet Meclisi’ne Konya Mebusu olarak katıldı. Bu dönemde cepheleri gezerek vatanın kurtarılması yolunda, askere moral destek verdi. Milli Mücadele yıllarında bir süre Meclis Reis Vekilliği görevinde bulundu. Daha sonra Şeriye ve Evkaf Vekilliği yaptı. Şeriye Vekilliği’nden ayrıldıktan ve bir süre Ankara’da ikamet ettikten sonra, Konya’ya döndü ve kitap çalışmalarına devam etti.
Şahsiyeti:
Mehmet Vehbi Çelik, uzun boylu, mütenasip endamlı, sağlıklı, irade sahibi ve vakur bir insandır. Onu yakından tanıyan dostları, onun şahsiyet sahibi ve bilgili bir insan olduğunda hemfikirdirler. İstanbul’dan Ankara’ya 16 Mart 1920’de Rıza Nur’la birlikte gelir. Rıza Nur ve onu yakın tanıyanlardan Mahir İz, ondan sitayişle bahseder. Mehmet Vehbi Hoca’yı Mahir İz Bey hatıratında şöyle anlatır:
“Vehbi Efendi mesleksahibi, karakterli bir din adamı idi; başkalarına benzemezdi. Konya’da Vali Vekilliği yaptığı zaman Konya Ovası’nın irvâ ve ıskası hakkında yetkililerle münakaşa edebilecek kudrette, (hoca efendilerin arasındaki tabir ile) umûr-i hâriciyesi de vardı. Yani yalnız din işlerini değil, dünya işlerini de yakınen takip ederdi. Meclis Müzakere Salonu’na girdiği zaman konuşulan mesele veya kanun hazineye taalluk ederse, mutlaka söz alır, fikrini söylerdi.”
Mehmet Vehbi Hoca, siyasi hayatında hiçbir partiye girmediği gibi, fikirlerini açıkça söylemekten hiçbir zaman çekinmemiştir. Bir ara kabine üyelerinin Halk Partisi’ne kaydolma mecburiyeti getirilince, Mehmet Vehbi Efendi bu teklifi:
“- Ben din adamıyım partici olamam, particilik fırkacılıktır” gerekçesiyle kabul etmemiş ve kürsüye çıkarak;
“-Ben bugüne kadar hiçbir partiye girmedim, bundan sonra da girmem, kula kul olmam. Allah’a kul oldum kâfi.” deyip kürsüden iner.
Kayın biraderi Topçuzade Arif Bey de ilim ve irfanıyla tanınmış bir zattır. Onu Şuray-ı Evkaf azalığına getirmesi ve Konyalı iki din adamına Evkaftan 500 kuruş maaş tahsis etmesi bahane edilerek vekillikten düşürülmüştür. Esas sebep partiye üye olmamasıdır.
Konya’ya döndükten ve siyasetten tamamen çekildikten sonra, bir süre tarassut altında bulundurulmuş, İzmir suikastı sırasında bir hafta kadar tutuklu kalmışsa da, daha sonra suçsuz olduğu anlaşıldığından serbest bırakılmıştır.
Mehmet Vehbi Efendi, Konya’da Delibaşı İsyanı sırasında Şehzade Rıfat Efendi’yi saklandığı yerden teslim olduğunda, koruyacağı yolunda söz vermesine rağmen sözünü yerine getirmemesi ve bu sebeple Rıfat Efendi’nin idam edilmesi yüzünden tenkit edilir.
27 Kasım 1949 tarihinde vefat eden Mehmet Vehbi Efendi, Musalla Kabristanı’nda metfundur.
Tam adı:
Hadimli Mehmet Vehbi Çelik
Unvan:
İslam Alimi
Doğum:
Kongul, Hadim, Konya, Türkiye, 1862
Ölüm:
Konya, Türkiye, 1949
Okurlar
15 okur beğendi.
12 okur okudu.
4 okur okuyor.
18 okur okuyacak.
3 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Berat Gecesi -Yıllık Kader Programı
İbni Abbas'tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işlerin birbirinden ayırd edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:
- Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır.
- Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir.
- O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur.
- Herkesin ve her şeyin o sene içindeki mukadderatı kaydedilir.
Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselâma verilir.
Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir.
Ameller nüshası, dünya semasında görevli melek olan İsrafil'e verilir ki bu büyük bir melektir.
Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselâma teslim edilir.
Fahreddin er-Râzî"nin açıklamasına göre bu defterlerin düzenlenmesi Berat Gecesinde başlar, Kadir Gecesinde tamamlanarak her defter sahibine teslim edilir.1
Sayfa 5251 - Hülâsâtü'l-Beyân. 13:5251
Küfür nedir? Küffar mıyız?
Tefsir-i
Hâzin'de beyan olunduğu veçhile küfür;
birşeyi setredip örtmek manasınadır. Kâfirler
hakkı setredip kabul etmedikleri için kâfir
denilmiştir. Küfrün envai dörttür :
B i r i n c i s i ;
Allah-u Tealâ'yı asla bilmez, inkâr eder. Buna
Ümmetin manaları
'Ümmet' kelimesine gelince: Bu kelime sekiz mânâya gelmektedir:
Bir. Cemaat.
Kuyunun başında hayvanlarını sulayan bir ümmet buldu. (Kasas/Yirmiüç) Yani bir 'cemaat' buldu.
İki.Peygamberlere Tâbi Olanlar
'Biz Muhammed ümmetindeniz' sözü bu anlamdadır.
Üç.Hayırlar İşlemede Önder Olan Kişi.
Gerçekten İbrahim hak dine yönelen, Allah'a itaat üzere bulunan bütün hayırlı hasletleri kendisinde toplayan bir ümmetti. (Nahl/Yüzyürmi) Yani önderdi
Dört.Din
Hayır! (Onların aklî ve naklî hiç bir delilleri yoktur. Ancak) şöyle dediler: 'Biz atalarımızı bir ümmet (din) üzerinde bulduk. Biz de onların izlerince giderek hidayet buluruz'. (Zuhruf/Yirmiiki)
Beş.Zaman
Belirli bir ümmete kadar... (Hûd/Sekiz) Yani zamana kadar...
Bir ümmetten/zamandan sonra (Yûsuf u ve kendisine söylediklerini) hatırladı da dedi ki: 'Ben size onun tâbirini haber veririm. Hemen beni gönderin' (Yûsuf/Kırkbeş)
Altı. Kamet/ Endam
Nitekim filân adam 'güzel ummetli; yâni 'endamlı' denir.
Yedi.Tek Başına Bir Dine İnanan Kişi
Nitekim Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurmuştur:
Zeyd b. Amr b. Nufeyl tek bir ümmet olarak haşrolunacaktır.
Sekiz.Anne Nitekim 'Şu kadıncağız Zeyd'in ümmeti/anasıdır' denir.
Yalnız Arabi bilmekle, tefsir ve hadis anlaşılmaz. Her Arabi bileni, din âlimi sanan aldanır. Beyrut’ta ana dili Arabi olan çok papaz var. Fakat, hiçbiri İslamiyet’i bilmez.
...kim Kur'an'ın zahirî manâsıyla yetinip çarçabuk tefsirine taraftar olup bu emirlerde nakil ve işitmeye önem vermeyip keyfî hareket ederse, işte o kimse Kur'an'ı kendi reyiyle tefsir edip cehennemde yerini hazırlayanlardan olur. Meselâ, Kur'an'daki 'ümmet' teri-minden sadece herkesin malûmu olan en meşhur mânâyı anlayıp o mânâya meyledip ve reyi de o mânâya çekip orada durması gibi.
İletiler
Alıntıyı okuduğumdan beri aklım buralarda geziyor…
“Zamanımızdaki kadınlar eski çarşafla dışarı çıkmazlar. Halbuki çarşaf itici olacak, çekici olmayacak ki çarşaftan maksat hâsıl olsun.”
Hulasat'ül Beyan / Büyük Kur'an Tefsiri
Yorumlar ve İncelemeler
