About
Readers
4 readers liked.
16 readers read.
5 readers will read.
Books Edited
Quotes
Maksûdunu bilmeyenin o ilmi öğrenme kastı taşıdığı söylenemez. Zira öğrenmek istediğini diğer şeylerden ayırabilecek bir görüş ve uzmanlığa sahip değildir. Diğerlerinden ayırt edilemeyen şeyin tahsili de zorunlu olarak tasavvur edilemez.2
Bilmelisin ki şer'i hüküm beş çeşitle sınırlıdır. Bunu şöyle açıklayabiliriz: Hüküm kaçınılmaz olarak ya bir şeyi iktizâ edecek ya da etmeyecektir. Eğer birinci durum geçerliyse ya varlığa (vücüd) ya da yokluğa (adem) dair olacaktır. Her iki takdirde de bunu ya kesinlik bildirerek ya da kesinlik bildirmeden yapacaktır. Eğer hüküm varlığı iktizâ ediyor ve kesinlik bildiriyorsa -yani nakizi durumundaki terki menediyorsa- vücüb adını alır. Varlığı iktizâ ediyor ancak kesinlik bildirmiyorsa -yani nakizini menetmiyorsa- mendubluk adını alır. Eğer hüküm yokluğu iktizâ ediyor ve kesinlik bildiriyorsa -yani nakizi durumundaki varlığı menediyorsa- haramlık adını alır. Yokluğu iktizâ ediyor ancak kesinlik bildirmiyorsa mekruhluk adını alır. Ne varlığı ne de yokluğu iktizâ ediyorsa işte bu da mübahlıktır. Hükümlerin niçin beş kısma ayrıldığı ve daha başka kısımlarının olamayacağının izahı bu şekildedir.
Yazarın “Şer'i hükümler işte bunlardan ibarettir” derken anlatmak istediği şey budur. Söz konusu taksim aynı zamanda her bir hükmün tarifini de vermiş olmaktadır;
Vücüb: Kesinlik bildirecek şekilde varlığı iktizâ eden hüküm. Varlık kaydıyla haramlık, mekruhluk ve mübahlık, kesinlik kaydıyla ise mendubluk dışarıda kalmıştır.
Mendubluk: Kesinlik bildirmeyecek şekilde varlığı iktizâ eden hüküm.
Haramlık: Kesinlik bildirecek şekilde yokluğu iktizâ eden hüküm.
Mehruhluk: Ne varlığı ne de yokluğu iktizâ eden hüküm.
Akıl, sinede taşınan bir nurdan ibârettir. Kalp bu nurla hüccetlere baktığı vakit görür. Bu açıdan aklın kalble ilişkisi, ateş ışığının gözle ilişkisi gibidir. Kalp bu nurla hüccetlere baktığı vakit duyuların idrâkinin ötesinde kalan gaybi hususları görür. Tıpkı gözün havanın aydınlığıyla birlikte baktığı vakit gördüğü gibi. İnsan akletmeye başlayınca nazara güç yetirebilir hale gelirse de nazarda bulunmadığı sürece câhil kalmaya devam eder. Cehâletin zıddı ilimdir.
DebûsîKitabı okudu
Herhangi bir ilmi öğrenmek isteyen kişi, öncelikle o ilmin ıstılahlarını tanımak zorundadır. İlmi eserlerde kullanılan hususi kelimelerin sözlüklerdeki anlamlarını bilmek bu ilmi öğrenebilmek için yeterli olmaz. Bunun için kelimelerin o ilim dalında kazandığı hususi anlamları da tanımak gerekir. İlim erbâbı kimseler birbirleriyle ıstılahlar aracılığıyla iletişime geçer ve ilgilendilendikleri ilmin meselelerini ıstılahlar üzerinden tartışırlar. Bu iletişimin bir parçası olmak, meseleleri ilkin kavrayıp ardından görüş beyan edebilmek için iletişim sırasında kullanılan ıstılahları bilmek bir zorunluluk arz eder.
Mantıkta benimsenen tanım teorisine göre, bir nesneyi tarif etmeyi, tanıtıp belirlemeyi amaçlayan ifadeler had ve resim olmak üzere ikiye ayrılır. Bunları birbirinden ayıran şey, tanım esnasında beş tümelden hangilerinin kullanıldığıdır. Varlığı idrak ederken yani kavramlara (tasavyurât) ulaşırken başvurulan beş tümel kavram (külliyyât-ı hams) vardır: Cins, tür, ayırım (fasıl), hâssa (araz-ı hâs/özellik), nitelik/ilinti (araz-ı âm). Müşterek vasıflara sahip olan kavramların bu vasıfları dolayısıyla bağlandıkları genel kavrama cins denir, Cins, altında muhtelif türlerin sıralandığı üst kavramdır. Tür ise cinsin altında bulunan ve öz bakımından bağlı bulunduğu cins ile kısmen özdeş olan kavramdır.
Mesela bitki cins iken çiçek onun türüdür. Cinsleri ve türleri birbirinden ayıran ana niteliklere ayırım denir, Mesela yılan sürüngen olmakla omurgalılar cinsi içinde yer alan memeli, kuş ve balık türlerinden ayırılır. Yani sürüngenlik yılanın ayırımıdır. Bir türe veya kişiye ait olup aynı cinsten diğer bir tür ve şahısta bulunmayan sıfata hâssa denir, Nitelik/ilinti ise fertlerde geçici olarak bulunmakla birlikte, varlığı ferdin varlığına bağlı olmayan, diğer fertlerin de paylaştıkları özelliklerdir. Mesela bir gülün solmuş olması onun araz-ı âmmıdır zira solmak sadece güle mahsus bir nitelik değildir.
Updates
Henüz kayıt yok
Comments and Reviews
