17. yüzyıl Türk şâirlerindendir. Kasidede gerçek bir varlık göstermiş ve gerek kendi zamanında, gerekse sonraki yüzyıllarda kaside yazan bütün şairlere etki eden şâir, edebiyatçı ve hiciv üstadı.
Men ne ânem ki zebûnî-keşem ez-çarh-ı felek
Feleği hicv ederin cevrini görsem a köpek
Ben ne zaman felekten sıkıntı çeksem, feleğin cevrini görsem feleği bile hicvederim, a köpek!
Ey dil hele âlemde bir âdem yoğ imiş
Vâr ise de ehl-i dile mahrem yoğ imiş
Gam çekme hakîkatde eğer ârif isen
Farz eyle ki el'ân yine âlem yoğ imiş
Ey gönül! Hele şu dünyada adam gibi bir adam yokmuş.
Var ise de gönülden anlayan bir sırdaş bulunmuyormuş.
Eğer bilge isen, şu dünya için asla gam çekme
ve tut ki dünya diye bir şey de zaten yok imiş.
Büyük heccav Nefî’nin divan edebiyatı dünyasından dışlanmış bu eserinin ilk defa Furkan Öztürk tarafından bilimsel bir üslup izlenerek eleştirel basımı yapılmış. Müstehcen ve kaba içeriği sebebiyle kıymetsiz görülmüş olsa da bence kimsenin kullanmadığı bir dili kullanarak 17. yüzyıl Osmanlılarının çok bahsedilmeyen “ayıp” dünyalarına ışık tutması nedeniyle hayli kıymetli bir eserdir. Araştırmacılara ve divan meraklılarına yararlı olacağı kanaatindeyim.
Nef'î övgü ve yergi alanında önde gelen şairlerimizden biridir. Erzurum'un sert ve çetin ikliminde dünyaya gelen Nef-i'nin üslubunda, yaşadığı yerin etkisi olduğunu düşünüyorum. Şahsen Nef'î denince zihnimde hiciv(yergi) canlanır. Herhangi bir ön araştırma yapmadan Siham-ı kaza eserini aldım ve okumaya başladım. Okuduktan hemen sonra eserin bir yergi değil aslında sövgü olduğuna kanaat getirdim. Bu eseri merak edip okumak isteyen değerli okurların eserin içeriğinin zehir zemberek küfürlerle dolu olduğu bilmelerini isterim. Azaları(kalp ve kulak) küfre âşina olmayanların okumadıklarında kaybedecekleri bir şeyleri olmadıklarını, Eski Türkçede o dönem de kullanılan Kavramları(kelimeleri) öğrenmek isteyenlerin ise istifade edeceği ve bu açıdan baktığımda iyi ki okudum dedirten bir eser olarak gördüm.
Bazı şiirler(sözler) vardır, onların dillendirilmesi pek hoş olmaz. O sözlerin(şiirler) yazıda(kağıtta) kalması daha iyidir. İşte Siham-ı kaza da bu eserlerden biridir. Nef-î'nin şerrinden(yergisinden) Allah'a sığınırım.