Hakkında
Nigâr Refibeyli 1913 yılında Azerbaycan’ın nüfus ve önem bakımından ikinci büyük şehri Gence’de asil bir ailede doğdu. Dedesi Elekber Refibeyli tek Gence’nin değil, tüm Azerbaycan’ın en ünlü ve saygıdeğer kişilerindendir. Onun vefatı zamanı o devrin Azerbaycan gazeteleri bu kederli haberi manşetlerden duyurdu. Tüm ülkedeki camilerde Elekber beyin anısına mevlit okundu. Refibeyli neslinin Rus imparatorluğuna karşı baş kaldıran kahraman Gence hükümdarı Cavat Han’a kadar uzandığını, ünlü Rus yazarı kont Lev Tostoy ile akraba olduklarını söyleyen araştırmacılar vardır. Nigâr Refibeyli’nin babası Hudadat bey ilk Azerbaycan Cumhuriyetinin ilk Sağlık Bakanı idi. Daha sonra Gence’nin general-valisi olmuştur. Sovyetler Birliği kurulduktan ve Azerbaycan da bu birliğe katıldıktan sonra Bolşevik iktidarı halk arasında en büyük saygınlığa ve ağırlığa sahip olan Refibeyli ailesine karşı amansız ve sert takiplere başladı. Hudadat Refibeyli Bolşevikler tarafından öldürüldü. Refibeyli ailesinin bazı mensupları Türkiye’ye, İran’a gitmeli oldular. İzlerini kaybettirmek için soyadlarını bile değiştirdiler. Türkiye’de Arran, Saygın, Askeran soyadlarını aldılar. Türkiye Cumhuriyetinde de yüksek askeri görevler üstlendiler. Refibeyli soyadına karşı takipler, kabullenememe Sovyetler Birliğinin bütün zamanlarında devam etmiştir. Bütün bunlara rağmen Nigâr Refibeyli şiirler yazıyor, Azerbaycan’ın edebi ortamında eserleri ile kendinden söz ettiriyordu. 1937 yılında Azerbaycan’ın ünlü şairi Resul Rıza ile evlendi. Rejimin takiplerine ve yasaklarına rağmen, Nigâr Refibeyli şiirleri ile halkın takdirini kazanmış, Azerbaycan’ın edebî muhitinde söz sahibi olmayı başarmıştır. Refibeyli soyadına karşı alerjisine bakmaksızın, halk arasında Nigâr Refibeyli’nin popülaritesini gören iktidar ona fahri adlar, madalyalar ve sonunda SSCB’nin en prestijli “Devlet Sanatçısı” ünvanını vermiştir. Nigâr Refibeyli 1981 yılında çok sevdiği ve aşkları masal, efsane olan eşi Resul Rıza’nın vefatından 100 gün sonra dünyasını değişmiştir. Nigâr Refibeyli’nin şiirleri Rus, Türk ve bazı Avrupa dillerine çevrilmiştir. Þimdi Nigâr Refibeyli’nin Gence şehrinde heykeli dikilmiş, adı okula verilmiştir. Başkent Bakü’nün merkez caddelerinin birine Nigâr Refibeyli adı verilmiştir. Nigâr Refibeyli ve Resul Rıza’nın yaşadıkları evin dış duvarında “Burada Azerbaycan’nın Devlet Sanatçıları Resul Rıza ve Nigâr Refibeyli yaşamıştır” yazılı hatıra panosu asılmıştır. Resul Rıza ve Nigâr Refibeyli’nin yaşadığı evin müze olması hakkında devlet kararı çıkarılmıştır. Nigâr Refibeyli’nin şiirleri okul ve üniversite programlarına alınmıştır. Halen de şiirleri yayın evleri tarafından tekrar-tekrar basılıyor. Nigâr Refibeyli’nin üç çocuğu vardır. Nigâr Refibeyli ve Resul Rıza’nın oğlu Anar Rızayev Azerbaycan’ın “Devlet Sanatçısı”, millet vekili, parlamento Kültür Komisyonu Başkanı, Azerbaycan Yazarlar Birliği Başkanı, Azerbaycan ile Türkiye Parlamento Dostluk Komisyonu başkanıdır. Torunu: Tural Rızayev
Unvan:
Şair
Doğum:
Gence, Azerbaycan, 1913
Ölüm:
Bakü, Azerbaycan, 1981
Okurlar
13 okur beğendi.
33 okur okudu.
1 okur okuyor.
7 okur okuyacak.
Sözler ve Alıntılar
Bu gecə evimdə işıqlar söndü.
Nə qəmli olurmuş dünya işıqsız,
Deyirlər şairin odlu ürəyi
Zülmətdə nur saçır, guya işıqsız...
Bir kiçik şeir də yarada bilsəm,
Şair ilhamına deyib afərin,
Gündüzün eşqiylə bircə an gülsəm
Dolar ürəyimə nuru göylərin.
Ey ilham, ey məni yaşadan qüvvə,
Qəlbimdə bir bahar nuru oyandır,
Sönsə də evimdə çıraqlar bir an
Könlümdə əbədi bir günəş yandır.
Sayfa 44Kitabı okudu
İNSAN GÜLÜŞÜ
Hər nəğmədən, hər avazdan xoş olur
Ürəklərdən qopan insan gülüşü.
Qoymayın kəsilsin, sevimli gənclər,
Gözəl yurdumuzdan bir an gülüşü.
İnsanın gülüşü dünyaya dəyər,
Zəhərli, iynəli olmasa əgər;
Gəlsin bağçalardan hər axşam-səhər,
Ötsün qumru kimi canan gülüşü.
Gəncliyə, həyata zinətdir gülüş,
Silahdır, qüvvətdir, qüdrətdir gülüş;
Xasiyyətdə gözəl cəhətdir gülüş,
Yaşadır bu qoca cahan gülüşü.
Gülüşü dünyaya dəyənlər də var,
Gülüşlə zamanı döyənlər də var.
Gülüşü bir dağı əyənlər də var,
Yaşatsın bu gözəl dövran gülüşü.
Sayfa 153
Dənizin səsi gəlir
Unutmaq istəyirəm xatirələri,
Dənizin səsi gəlir...
Unutmaq istəyirəm
Qəlbimin sınıq məhəbbətini,
İztirablı bir eşqin hekayətini.
Unutmaq istəyirəm
Acı-şirin xatirələri,
Dənizin səsi gəlir.
Dəniz, sevdalı dəniz,
Əfsanələr kimi şirin, xəyali dəniz,
Sevmişəm dalğalarında,
Günəşində yanmışam.
Qumlu sahillərini
Yalınayaq gəzib dolanmışam.
Məhəbbətim sənə bağlı, dəniz.
Sinəsi sinəm kimi
Hicran dağlı dəniz.
Unutmaq istəyirəm
Sahilində şirin yuxular kimi keçən
Həzin axşamları,
Günəşli səhəri,
Unutmaq istəyirəm
Yandırıb-yaxan xatirələri,
Dənizin səsi gəlir...
Sayfa 57
Vida
Yuxuda dünyayla vidalaşırdım,
Dünya gözəl idi, ayrılmaq çətin.
Deyirlər, yaxşıdır qocalıb ölmək,
Belədir qanunu kor təbiətin.
Dünyadan ayrılmaq çətindir, gülüm,
Tez də gəlsə, gec də aparsa ölüm.
Həyatın günləri keçsə də acı,
Ölümdən istəmir insan əlacı...
Yaşamaq – namuslu bir insan kimi
İnsana şərəfdir, böyük nemətdir.
Ömrün uzunluğu bəs deyil, ömrün
Mənalı keçməsi bir səadətdir.
Ömrü kitab kimi vərəqləyəndə
Nə qədər boş günün, ziyanın olmuş.
Nə qədər yaşayıb yaratmısansa
Bu ana torpağın, dünyanın olmuş.
Boş keçən günlərin ağ vərəqlərdir,
Yazmamısan ora bir sətir belə.
Çalışaq, dolduraq günlərimizi
Həyatın işıqlı nəğmələriylə.
Sayfa 37
Amin, Allahım...★
Qoy cəbhələr ayırmasın bizi övladdan
Qoy aparsın oğulları gözəl gəlinlər
Qara bulud asılmasın göydən heç zaman
Yurdumuzun üzərində parlasın səhər...
İletiler
Bir həzin axşamda düşsən yadıma
DOST
Dar gündə başımın üstünü aldın,
Əzəldən tanıyıb bilmədiyim, dost.
Halıma acıdın, dərdimə qaldın,
Xoş gündə danışıb, gülmədiyim, dost.
İsitdi qəlbimi bütün bir qışı,
Mavi gözlərinin həzin baxışı,
Nə yaxşı tanıdım, səni nə yaxşı,
Eşqini qəlbimdən silmədiyim, dost...
Nigar Rəfibəyli
Dünya, bir sirrini aşkar et mana,
Nədən parlayırsan, nədən sönürsən?
Bu qədər siqləti alıb arxana,
Sən öz mehvərində necə dönürsən?
Kaş güllər, çiçəklər olaydı yükün,
Ağır mərmiləri daşımayaydın.
Alnından şəfəqlər öpəydi hər gün,
Sis-duman içində yaşamayaydın.
Üfüqlərin təmiz, səhərin aydın,
Əbədi baharla gözlərin aydın!
Dünyam, gözəl dünyam, işıqlı dünyam,
Həmişə aydınlıq içrə olaydın...
Nigar Rəfibəyli
Yorumlar ve İncelemeler
