Neolitik çağ
Çayönü'nde ilk kez buğday,mercimekgiller ve köpek evcilleştirilmiş,bunları koyun,keçi ve domuz izlemiştir.
Sayfa 28Kitabı okudu
Göbekli Tepe sütunlarını yapmanın tek yolu, farklı gruplara ve kabilelere mensup binlerce avcı toplayıcının uzunca bir süre işbirliği yapmasıdır. Sadece gelişmiş bir dini veya ideolojik sistem bu tür bir çabayı sürdürmeyi sağlayabilir.
Göbekli Tepe'nin heyecan verici bir sırrı daha vardı. Genetikçiler yıllar boyunca evcilleştirilmiş buğdayın kökenini aramaktaydı. Yakın zamandaki keşifler en azından evcilleştirilmiş bir türün (küçük kızıl buğday) Göbekli Tepe'ye otuz kilometre mesafedeki Karacadağ Tepeleri'nde ortaya çıktığını gösteriyor.
Bunun bir tesadüf olması mümkün değil. Muhtemelen Göbekli Tepe'deki mabet, bir şekilde insanın buğdayı ve buğdayın da insanı evcilleştirmesinin ilk adımlarıyla ilintiliydi. Yapıları inşa eden ve kullanan insanları doyurmak için çok büyük miktarlarda gıdaya ihtiyaç vardı. İnşaatı desteklemek ve tapınağı yönetebilmek için avcı toplayıcılar yabani buğday toplamaktan yoğun buğday tarımına geçmiş bile olabilirler. Normalde öncüler bir köy inşa eder ve köy büyüyünce ortasına bir tapınak kurarlar. Fakat Göbekli Tepe bulguları, ilk önce tapınağın yapıldığını ve köyün daha sonra tapınak çevresinde geliştiğini işaret ediyor.
Sayfa 104 - Kolektif KitapKitabı okudu
Göbekli Tepe'nin heyecan verici bir sırrı daha vardı. Genetikçiler yıllar boyunca evcilleştirilmiş buğdayın kökenini aramaktaydı. Yakın zamandaki keşifler en azından evcilleştirilmiş bir türün (küçük kızıl buğday) Göbekli Tepe'ye otuz kilometre mesafedeki Karacadağ Tepelerinde ortaya çıktığını gösteriyor.
Tahıl
Evcilleştirilmiş tahılın, örneğin buğdayın yabanıl olandan üstünlükleri şunlardı: Her şeyden önce taneleri daha iri, sapları daha uzundu ve başaklar daha çok ürün veriyordu. Taneler sıkı bir kılıf içinde kaldıklarından rüzgârla uçuşup çevreye dağılarak ziyan olmuyordu. Yabanıl buğday ve arpada ise başak ve gövdeler dayanıksızdı, rüzgâr etkisiyle kolayca kırılıyor ve taneler etrafa saçılıyordu,
Sayfa 11Kitabı okudu
Diyarbakır, Çayönü:
''Çayönü'nün (ZÖ 9500'lerden kalma) ilk katmanlarında karbonlaşmış yabanıl emmer buğdayı (Triticum dicocles) ile karşılaşılmıştır. Üst katmanlarda ise evcil emmer (Triticum dicoccum) bulunmuştur. Bu olgu, yabanıl türün burada üretilmeye başlanıp evcilleştirildiğinin kesin kanıtı olarak değerlendirilmektedir. Aynı biçimde,
Sayfa 305Kitabı okudu
Arkeobotanikçilere göre, evcilleştirilmiş tahıllarla ilgili bulgular kırılgan olmayan başak eksenleri olan (ilk çiftçiler kasıtlı veya farkında olmadan bu tür tahılları tercih etmişlerdi çünkü tohum başları
dağılmıyor, adeta "hasadı bekliyordu") ve tohumları büyük tahılların bulunmasına bağlıydı. Bugün artık bu morfolojik değişimlerin tahıl bitkilerinin ekimi başladıktan hayli sonra ortaya çıktığı görülmektedir. Koyun ve keçilerin tamamen evcilleştirildiğiyle ilgili, geçmişte belirsizliğe kesinlikle yer bırakmadığı düşünülen kemik bulguları da sorgulanır olmuştur. Bu muğlaklıkların yarattığı sonuçlar iki yönlüdür. İlk olarak
bu, tek bir evcilleştirme hadisesinin tanımlanmasını hem keyfi hem de manasız bir şeye dönüştürür. İkincisiyse, çok uzun bir dönem boyunca, ne tamamen yabani ne de tam anlamıyla evcilleştirilmiş bitkilerden "düşük düzeyde gıda üretimi" yapıldığı tezini güçlendirir. Bitkilerin evcilleştirilmesiyle ilgili en iyi tahliller; tekil bir evcilleştirilme vakası görüşünü bir kenara atıp bunun yerine, güçlü genetik ve arkeolojik bulgular üzerinden çok sayıda alanda yürüyen ve uzunluğu üç bin yılı bulan, başlıca tahılların (buğday, arpa, pirinç, nohut, mercimek) birden fazla noktada dağınık biçimde evcilleştirildiği çoklu ıslah süreçlerinin yaşandığını savunmaktadır
Sayfa 25Kitabı okudu
Göbekli Tepe'nin heyecan verici bir sırrı daha vardı. Genetikçiler yıllar boyunca evcilleştirilmiş buğdayın kökenini aramaktaydı. Yakın zamandaki keşifler en azından evcilleştirilmiş bir türün (küçük kızıl buğday) Göbekli Tepe'ye otuz kilometre mesafedeki Karacadağ Tepelerinde ortaya çıktığını gösteriyor.
Göbekli Tepe
1995’te arkeologlar Türkiye'nin güneydoğusunda Göbekli Tepe adı verilen bir yeri kazmaya başladılar. En eski tabakada herhangi bir yerleşim, ev ya da günlük işlerin izine rastlamadılar. Öte yandan, olağanüstü kaliteli oymalarla bezenmiş anıtsal boyutta sütunlar buldular. Her bir sütun yedi ton ağırlığındaydı ve boyu beş metreye yaklaşıyordu.
Sayfa 104Kitabı okudu
