zıddıyetler cetvelinden birkaç anekdot:
religion / islam / materyalist, maddeci
özellikle religion diye belirtilmesinin nedeni bizim din algımız değil, tasavvuf ve geleneksel, mistik anlayış kastediliyor.
mistik akım der ki, "arzuları yok edin." fakat arzular bize verilmiştir yok etmek nâmümkün. materyalist akım da der ki, "arzuları yaratın, doruklarda yaşayın" fakat islam der ki, "arzularınızı kontrol edin!" bu ne incelik, bu ne gerçeklik, bu ne tatmin ediciliktir, hayran kalmamak elde değil.
ve yine mistik akım "ibadet" derken; maddeciler "hıfzıssıhha" diyor. islam "namaz" deyip noktayı koyuyor.
son olarak mistisizm "sadaka", materyalizm "vergi" derken; islam "zekat" diyor.
bu cetvelden hareketle doğu'dan kasıt mistisizm, tasavvuf; batı'dan kasıt materyalizm, maddecilik. arada olup -aslolan- islam!
doğu'yu da batı'yı da derinlemesine izah etmiş Aliya.
"ahlâk ve din aynı şey değildir. ahlâk, din olmadan var olamaz. onları birbirine bağlayan şey şu müşterek delildir: daha üstün bir başka dünya... 'başka' olmasına göre bu dünya dinîdir; 'daha üstün' olmasına göre ahlâkîdir.
din, bilgi ve tasdik; ahlâk ise bu bilgi ile ahenk içinde bulunan tatbikat, hayat demektir. din, nasıl düşünmeli ve inanmalıyız; ahlâk ise neye meyletmeli, nasıl yaşamalı, nasıl hareket etmeliyiz sorusuna cevap teşkil eder."
nasıl imana geleyim, imanımı nasıl kuvvetlendireyim sorusuna cevap şudur:
"iyilik yap; Allah'ı, tefekkür ederek bulmaktansa, iyilik yapmakla bulmak daha kolaydır."
