Hakkında
1916 yılında Ankara'nın Haymana ilçesine bağlı Deveci köyünde dünyaya geldi.
Babası Çanakkale şehitlerinden Ali Rıza Efendi, annesi Seyide Hanım’dır. İlkokulu Haymana’da okudu. Ardından girdiği (1929) Ankara İlköğretmen Okulu kapatılınca öğrenimini Adana Öğretmen Okulu’nda sürdürdü, İstanbul Haydarpaşa Öğretmen Okulu’nu bitirdi (1935). Haymana’nın Çalış köyünde kısa bir süre ilkokul öğretmenliği yaptı. Lise fark dersleri sınavını vererek girdiği Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ni 1940 yılında bitirdi. Prof. Mehmet Fuat Köprülü’nün yanında, Muhammed b. İbrahim’in “Tarih-i Selcukıyân-ı Kirman” adlı eseri üzerine hazırladığı tez çalışmasıyla doktorasını tamamladı (1943). Bir yıl Gazi Eğitim Enstitüsü’nde tarih öğretmenliği yaptıktan sonra Ankara Üniversitesi DTCF Ortaçağ Tarihi Kürsüsü’ne asistan olarak (1944) atandı ve “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Çerçevesi İçinde Melik Sancar ve Zamanı” adlı tez çalışmasıyla 1948’de doçent oldu.
Köymen; Almanya, Fransa ve iki yıla yakın bir süre kaldığı İngiltere’de meslekî çalışma ve incelemelerde bulundu. “Büyük Selçuklu İmparatorluk Devri” başlıklı takdim tezi ile de 1958’de profesörlüğe yükseltildi. 1960’ta Almanya’da Freiburg Üniversitesi Orientalisches Seminar’da araştırmacı profesör olarak çalıştı. İran (1965), İngiltere (1966), Suriye (1969), İran ve Pakistan’da ( 1970-71 ) bilimsel araştırmalar yaptı. Hamburg Üniversitesi’nde İslâm ve Türk tarihi ile Türk dili dersleri okuttu ( 1975-76). Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Genel Türk Tarihi Kürsüsü (1970-82) ve Tarih Bölümü (1982-84) başkanlıklarında bulundu. Emekli olduktan 1987 başına kadar Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde, bir süre de Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi’nde sözleşmeli olarak dersler verdi. Uzun yıllar Ankara Üniversitesi’nin değişik fakültelerinde inkılâp tarihi, Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Selçuklu ve Ortaçağ Türk-İslâm tarihi dersleri ile genel Türk tarihi dersleri verdi.
Mehmet Altay Köymen, yerli ve yabancı pek çok bilimsel kurum ve kuruluşun üyeliklerine seçildi. “Türk Ansiklopedisi”nde tarih danışmanlığı, Türk Tarih Kurumu’nda Genel Türk Tarihi Bilim ve Araştırma Kolu Başkanlığı ve üyeliği, Selçuklu Tarihi ve Medeniyeti Enstitüsü’nde genel sekreterlik, Başbakanlık Kültür Danışmanlığı ve Kültür Bakanlığı’nda Kültür Eserleri Kurulu Başkan Yardımcılığı, 1000 Temel Eser Kurulu Başkanlığı gibi yönetsel ve akademik görevlerde bulundu. 9 Aralık 1993’te Ankara’da vefat eden Köymen, Cebeci Asrî Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Arapça, Farsça, İngilizce, Fransızca ve Almanca bilen, bibliyografik bilgisi çok geniş, metodu sağlam bir tarihçi olan Köymen, Büyük Selçuklu Devleti’nin oluşturduğu Ortaçağ Türk - İslâm tarihi ve uygarlığı alanında ciddi ve özgün araştırmalar yapmış, Selçuklu tarihini sistemleştirip bilim dünyasına değerli eserler kazandırmıştır. “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi” adlı eseri siyasî, askerî, yönetsel, hukukî tarihi ve kurumlar hakkında ayrıntılı bilgiler verir. Üç cilt olan bu eserin birinci cildi “Kuruluş Devri” alt başlığını taşımakta olup Selçukluların tarih alanına çıkışından Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluş döneminin sonuna kadar gelen süreci içermektedir. “İkinci İmparatorluk Devri” alt başlıklı ikinci ciltte Sultan Sencer ve zamanı, imparatorluğun mali yapısı, hukukî durumu, halife-sultan ilişkileri gibi konular Arapça ve Farsça kaynaklarla belgelere dayanılarak ortaya konulmuştur. “Alp Arslan ve Zamanı” alt başlıklı üçüncü cilt, önce aynı ad altında bağımsız bir eser olarak iki cilt olarak yayımlanmış, daha sonraki basımında birleştirilerek “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi”nin son cildini oluşturmuştur (1992). Bu bölümde Alparslan devri siyasî tarihi, Alparslan zamanındaki Selçuklu saray, hükümet ve askerî kuruluşu ile toplum yaşamı ve kültür kurumlan ele alınmıştır. “Selçuklu Devri Türk Tarihi” adlı eserde Selçuklu Devleti’nin tarihi genel çizgileriyle ve derli toplu olarak ele alınmıştır.
Köymen’in “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Çerçevesi İçinde Melik Sancar ve Zamanı” adlı doçentlik tezi ile “Alaaddin Keykubâd ve Zamanı”, “ Türk Tarihinde Araştırma Metodu” ve “Selçuklu Tarihinin Meseleleri” adlı çalışmaları basılmamış eserleridir. Ayrıca çeşitli dergilerde ve “İslâm Ansiklopedisi”nde yayımlanmış çok sayıda ansiklopedi maddesi ile makalesi bulunmaktadır. Mehmed Neşrî’nin “Kitâb-ı Cihannüma”sı ile (Faik Reşit Unat ile) Nizâmülmülk’ün “Siyasetnâme”sini yayına hazırlamış, ikinci eserin özgün Farsça metninden Türkçeye çevirmiştir.
Unvan:
Bibliyograf, Tarihçi, Akademisyen
Doğum:
Ankara, Türkiye, 13 Mayıs 1916
Ölüm:
Ankara, Türkiye, 9 Aralık 1993
Okurlar
45 okur beğendi.
232 okur okudu.
8 okur okuyor.
176 okur okuyacak.
11 okur yarım bıraktı.
Kitaplar
Büyük Selçuklu İmparatorluğu T...
9/10
Selçuklu Devri Türk Tarihi
8.8/10
Büyük Selçuklu İmparatorluğu T...
9/10
Büyük Selçuklu İmparatorluğu T...
9/10
Tuğrul Bey ve Zamanı
8.4/10
Türk Tarihinde Araştırma Metod...
0/10
Büyük Alaeddin Keykubad ve Zam...
7/10
Alparslan ve Zamanı
9.5/10
Alp Arslan Zamanı Selçuklu Ask...
0/10
Toplu Makaleler - I, II, III. ...
10/10
Derlediği Kitaplar
Çevirdiği Kitaplar
Sözler ve Alıntılar
Atatürk zamanında Türk Tarih ve Medeniyeti ile meşgul olanlar, el ve baş üstünde tutulurlarken, şimdi adeta "menkubiyet" hayatı sürmektedirler. Esasında, milli tarihe değer vermek, Atatürkçü olmanın tek ölçüsüdür: Hem milli tarihe sırt çevirmek hem de Atatürkçü görünmek imkansızdır.
Miili Eğitim BasımeviKitabı okudu
Böylece ilk defa Haçlılarla ittifak eden Türkler, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'na karşı müşterek cephe alıyorlardı. Karşı karşıya gelen ordular arasında galiba iki tarafın da hücuma cesaret edememesi yüzünden bir meydan savaşı olmadı; hatta Porsuk çekildi ve Haçlılar tarafından tuzağa düşürülerek mağlup edildi. Takip edilen ordu hemen hemen tamamıyla imha edildi. Alınan ganimetlerin taksimi günlerce sürdü.
Bu, Suriye'ye gelişlerinden beri Haçlıların kazandıkları en büyük zaferdir.
Diğer taraftan, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun Haçlılar karşısında uğradığı en büyük mağlubiyet de budur.
Sayfa 303Kitabı okudu
Bunları takiben Sultan Sancar'ın ölümü ise (22-29 Nisan 1157), bir asırdan fazla bir zaman Orta ve Yakın-Doğu'da düzen unsuru olan Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun resmen ve fiilen sona ermesi demektir. Oğuzlar ise, bir müddet sonra Horasan'dan Kirman'a göçe mecbur edilmişlerdir.
Sayfa 318Kitabı okudu
Bu şekilde yapılan suikastler silsilesinin ilk kurbanı, Bâtıniliğe hem ideolojik, hem de askeri - siyasi mücadeleyi açmış olan büyük Selçuklu Veziri Nizâmü'l-mülk olmuştur. Öldürülüş şekli, sosyal bir mahiyet taşıması, bir de Bâtınilerin mücadele metoduna dair fikir vermesi bakımından dikkate değer:
Bir dilekçe sunmak bahanesiyle ihtiyar
Sayfa 223Kitabı okudu
Bu Gurlu hükümdarı, şu dileğinin, Sultan Sancar'a ulaştırılmasını ısrarla istemiştir:
"Benim ona yapmak maksadında olduğumu, onun (Sultan Sancar'ın) da bana yapmasını isterim. Zira ben Sultan Sancar'ı esir etmek ihtimalini düşünerek, onun taşıdığı hükümdarlık sıfatına hürmeten, altın zincirler hazırlatmıştım. Sultan Sancar'ın, beni altın zincirlerle bağlamasını isterim".
Onun bu dileği, Sultan Sancar'a ulaştırıldı ve arzusu yerine getirildi.
Alâeddin, esir kaldığı müddet zarfında Sultan Sancar'ın teveccüh ve itimadını tekrar kazanmaya muvaffak olmuştur. Bunda kendisinin hoşsohbet ve şair oluşunun tesiri olduğu anlaşılıyor. Sultan Sancar, Alâeddin'i, vasal hükümdar olarak, Gurlular Devleti tahtına iade etti.
Sayfa 138Kitabı okudu
İletiler
Tarih için kaynak kitap önerileri çok soruluyor. Buradaki yazarların kitaplarına göz atmanızı öneririm. Bu da size son kez yaptığım amme hizmetim olsun zındıklar.
Türk Tarihi=> 
Jean Paul Roux , 
Ahmet Taşağıl , 
Halil İnalcık , 
Peter B. Golden , 
Faruk Sümer , 
Tuncer Baykara , 
Rene Grousset , 
Hüseyin Nihal Atsız , 
Claude Cahen , 
M. Çağatay Uluçay , 
Lev Nikolayeviç Gumilev , 
Justin McCarthy , 
İlhami Durmuş , 
M.İ.Artamonov , 
Bernard Lewis , 
Edouard Chavannes , 
Ali Sevim , 
Mehmet Altay Köymen , 
Tufan Gündüz , 
Kürşat Yıldırım , 
Wilhelm Barthold , 
İbrahim Kafesoğlu , 
Osman Karatay , 
Mehmet Genç (tarihçi) , 
İlyas Kamalov , 
Colin Imber , 
Gyula Németh , 
Zeki Velidi Togan , 
Franz Babinger , 
Niyazi Berkes , 
Hayrunnisa Alan , 
Bilal N. Şimşir , 
Özkan İzgi , 
Akdes Nimet Kurat , 
Yaşar Yücel , 
Altay Tayfun Özcan , 
Selahattin Tansel , 
Fahir Armaoğlu , 
Marcel Brion , 
Kemal H. Karpat , 
Mükrimin Halil Yinanç
Türk Halkbilimi, Mitoloji=> 
Bahaeddin Ögel , 
Yaşar Çoruhlu , 
Fuzuli Bayat , 
Pertev Naili Boratav , 
Mircea Eliade , 
Fuad Köprülü , 
Ahmet Yaşar Ocak , 
Nuray Bilgili , 
Necati Gültepe , 
Necati Demir , 
Ziya Gökalp , 
Abdülkadir İnan , 
Erkan Göksu , 
Saim Sakaoğlu , 
Tuncer Gülensoy , 
Müjgan Cunbur , 
Yaşar Kalafat
Türk Dili=> 
Ahmet Bican Ercilasun , 
Talat Tekin , 
Muharrem Ergin , 
Zeynep Korkmaz , 
Erhan Aydın , 
Hüseyin Namık Orkun , 
Christopher Beckwith , 
Ragıp Hulûsi Özdem , 
Hasan Eren , 
Reşit Rahmeti Arat , 
Osman Nedim Tuna , 
Doğan Aksan , 
Faruk Kadri Timurtaş , 
Ali Fehmi Karamanlıoğlu
Ben bugün bir şey yapmaya karar verdim. Selçuklu Tarihi ile alakalı 3 farklı Tarihçi’nin eserlerini eş zamanlı okuma kararı aldım, umarım muvaffak olurum. Kitaplar: 
Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar 
Selçuklular Zamanında Türkiye 
Selçuklu Devri Türk Tarihi
Selçuklu Tarihi Hakkında Akademik Kaynak ÖnerileriFaruk Sümer Eserleri:
-Selçuklular Devrinde Doğu Anadolu'da Türk Beylikleri (Türk Tarih Kurumu Yayınları)
-İslam Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı (Türk Tarih Kurumu)
***
İbrahim Kafesoğlu Eserleri:
-Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar (Ötüken Neşriyat)
-Selçuklu Tarihi (Meb Yayınları)
-Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu (Ötüken Neşriyat)
***
Mehmet Altay Köymen Eserleri:
-Selçuklu Devri Türk Tarihi (Türk Tarih Kurumu)
-Alp Arslan Zamanı Selçuklu Askeri Teşkilatı (Ankara Üniversitesi Basımevi)
***
Osman Turan Eserleri:
-Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti (Ötüken Neşriyat)
-Selçuklular Zamanında Türkiye (Ötüken Neşriyat)
***
Erdoğan Merçil Eserleri:
-Müslüman Türk Devletleri Tarihi (Bilge Kültür Sanat)
-Büyük Selçuklu Devleti (Bilge Kültür Sanat)
-Selçuklular'da Saraylar ve Saray Teşkilatı (Bilge Kültür Sanat)
Yorumlar ve İncelemeler
