Tarihte Kürdistan olmadığı hep tekrarlanır, doğrudur. Sovyetler Birliği, İkinci Cihan Harbi’nin ortasında ; Sovyetler işgal bölgesindeki bir kukla hükümet ile ömrü 1,5 yıl süren Kürtler için Mahabad Cumhuriyeti’ni kurdurdular. Osmanlı tarihindeki Kürdistan bugünkü Hakkari (Çölemerik), Irak içindeki Zaho ve Süleymaniye’ye kadar uzanır, idari bakımdan bu bölge Kürdistan diye anılırdı. Şüphesiz ki bölgenin dışında da Kürt aşiretleri vardı. 19. yüzyılda bu bölge müstakil bir sancak olarak doğrudan merkeze bağlanmıştır ve Şehr-i Zor sancağı veya livâsı adını taşır. Bölgede yoğun olarak bulunan Müslüman Kürtlerin yanında Kürtçe konuşan Nasturi Hıristiyanların ve Kürtçe konuşan Yahudilerin bulunduğu açıktır. Bu son iki grup ikinci Cihan Savaşı’nı izleyen 40 yıl içinde bölgeden tamamen çekildiler.
Sayfa 246 - TİMAŞKitabı okudu
BEDİRHANILER/Bedirhanizadeler.
Botan Emirliği'nin son miri Bedirhan Bey'in soyundan gelen yakın dönemin siyasi ve kültürel Kürt milliyetçi uyanışında/hareketinde etitin rol oynamış aile. Bedirhaniler, Botan bölgesine asırlarca hükmetmiş olan Azizan ailesine mensuptur. Bedirhan Bey 1847 yılında başarısız olan isyanın ardından
Başur yöresindeki Bekiran ve Reşgotan aşiretleri de az rastlanan bir kahramanlık hareketinde bulundular. Bu harekette kadınlar da erkeklerle yanyana dövüştüler.
"Eğer Kürt, bir kimsenin malını koruyacağına dair yemin ederse, yahut birisinin sırrını saklayacağını vaadederse, hayatını vermeyi, taahhüt ettiği hususlara hıyanet etmeye tercih eder. Nice defalar, fakir bir Kürt, yiyeceğini ve elbisesini kendisinden daha fakir olan bir muhtaca vererek nefsini mahrum etmiştir. Doğu'da yaşayan diğer uluslara oranla Kürtler, kadına daha fazla saygı gösteriyorlar. Eğer Kürtler düzenli ve uygar bir hayat yaşama olanağı bulsalardı, kelimenin tam anlamı ile doğunun em kahraman ulusu olurlardı."
Köylere giren askerler, savunmasız halkı vahşice boğazlıyor ve köyleri yakıp yıkıyorlardı. Bu arada Ermeni ve Asurilere de acımıyorlardı.
O devrin sosyal bünyesi ise insanlar arasına fesat sokmak için ulus, aşiret, dini inanç kavramlarından yararlanmaya çok uygun. Nitekim 1840 yıllarına kadar kardeşçe yaşıyan kürdler, nasturiler ve keldaniler arasına osmanlı sultanı’nın soktuğu nifak sonucu bu halklar arasında çatışmalar meydana gelmiş ve biri diğerine düşman olmuştur.
Kürdistan'ın kömür, kurşun, ham demir, kükürt, petrol gibi maden kaynakları bulunmasına rağmen, bu kaynaklardan yararlanma imkanı yoktu.
...başta İngiltere olmak üzere, büyük devletlerin, Kürt sorununu kendi çıkarlarına kullandıkları da meydandaydı. Önceleri Iran ile Osmanlı devletlerinin iç sorunu olan Kürt meselesi, daha sonra diğer devletleri de önemle ilgilendiren bir sorun halini aldı.
1879'da Diyarbekir'de Rus Konsolosluğu açıldığında buradaki konsolos Yakimaniski, Istanbul'daki Rus elçisine şöyle yazıyordu.
"Burada yaşayan halkın ne iş, ne de hayat garantileri var. Bir tecavüz karşısında kendilerini koruyacak idari bir mekanizmadan tamamen yoksundurlar..."
Kürtler vatanları, özgürlükleri için bir kere daha kanlarını akıtmaya başladılar.
Büyük Ermeni yazarı Havator Abofiyan, Kürtler arasında uzun süre yaşamış ve çeşitli özelliklerini anlamış bir araştırmacı olarak şöyle diyor:
«Eğer Kürt, bir kimsenin malını koruyacağına dair yemin ederse, yahut birisinin sırrını saklayacağını vaat ederse hayatını vermeyi taahhüt ettiği hususlara hıyanet etmeğe tercih eder. Nice defalar, fakir bir Kürt, yiyeceğini ve elbisesini kendisinden daha fakir olan bir muhtaca vererek nefsini mahrum etmiştir. Doğu'da yaşayan diğer uluslara oranla Kürtler kadına daha fazla saygı gösteriyorlar. Eğer Kürtler düzenli ve uygar bir hayat yaşama olanağı bulsalardı kelimenin tam anlamı ile doğunun en kahraman ulusu olurlardı.»
Sayfa 33Kitabı okudu
19. yüzyılda Kürdistan
Halk o dönemde dine, ilmê ve alimlere çok fazla önem vermekteydi. Bu sebeple de din, ilim ve ahlak, Halk arasında ilerleme kaydetmekteydi.
Sayfa 36 - Nubihar yayınlarıKitabı okudu
