Alexandre Dumas (pere)* en iyi söz cambazlığı yapabilen, en iyi analitik zekaya sahip yazardır kanımca. Herhangi bir eserini okuduğunuzda hep bir iyi-kötü imgesi görür, bunların çatışmalarını akıcı ve sürükleyici paragraflarla, akılcı aforizmalar eşliğinde okursunuz. Bu eser (Siyah Lale ile birlikte) en beğendiğim kurgu eserdir. Macera türü eserler genelde sığ ve tek bir düalizmin (iyi-kötü çatışması) içinde dönen kısır eserlerdir. Özellikle Amerikan edebiyatında plantasyonların var olduğu iç savaş öncesi döneminde, İngiliz edebiyatında 19. Yüzyıl başında yazılan eserler böyledir. Kocakarı masallarının kapsamlı ve bir tık realisti olmanın ötesine geçemezler. Oysa Dumas bütün eserlerinde farklı kavramlara ve yaklaşımlara kendi sözlüğünü kullanarak yer verir. Bundan kasıt Fransız dilinin tıpkı Türkçe gibi daha "bağlamsal" olan yapısından yararlanarak söz oyunları yapmasıdır. Belki de ingiliz ve amerikan edebiyatının görece daha sığ kalmasının altında bu yatar.
Esere gelince, Dumas'nın en kapsamlı eseri olması, Dantes karakterinin hayattan aldığı intikamın bir iyi-kötü savaşının ötesinde sisteme ve bizzat insanlığa eleştiri olarak kaleme alınmış olması, sürecin de ilgi çekici yan olaylarla desteklenmesi bu eseri benim gözümde zirveye yerleştirmektedir.
*pere: baba, Dumas'nın oğlu Alexandre Dumas fils (jr) da yazar olduğundan ikisini ayırmak için kullanılan unvan.
