Şairin şiir yazabilmesi için hâminin iltifatına duyduğu gereksinim kadar, hâminin de adının geleceğe taşınması için şairlere ihtiyacı vardır. Bu noktada iyi şairin ayırt edici özelliklerinin bulunup ortaya çıkarılması ihtiyacı doğar ve bu görevi eleştirmen üstlenir.
Larry Shiner, "Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi (2004)" adıyla Türkçeye çevrilen çalışmasında, sanatın iki yüzyıllık geçmişe sahip bir Avrupa icadı olduğunu söyler (2004: 21). Sanatın icadını belli bir kültüre hasretmek sorunlu bir yaklaşım olsa da sanatın iki yüzyıllık bir tarihi olduğu görüşü üzerinde düşünülmelidir. Shiner'a göre 18. yüzyıldan önce "sanatçı" ve "zanaatçı" terimleri birbirlerinin yerine kullanılmakta ve "sanatçı" kelimesi sadece şairleri, müzisyenleri, ressamları değil; ayakkabıcı, demirci gibi meslekleri de içine almaktaydı.
Osmanlı şiir eleştirisi yaklaşımının himaye geleneğiyle ilişkisinden daha önce söz etmiştik. Sühan kasidesinde bu olgu belirgin hâle gelir; burada, tarih düşmenin arttığı bu dönemde, bunun bedelinin 60 akçeye kadar indiği ifade edilir.
Kutsal bakış açısı gerçekleri gizler
Aynı kadın düşmanı ve oğlan sevici tutumu Fatih Sultan Mehmet'e hocalık da yapmış olan şair Ahmed Paşa'da görmekteyiz.
Şehrengizlerde anlatılanlar, saraylarda kullanılan içoğlanları olmayıp halkın arasında ortaya çıkanlardır. Şehrengizlerin aslında bu
tür oğlanları (erkek güzellerini) anlattığı gerçeği, şimdiye kadar bu konuda yapılan çalışmalarda ya utangaç biçimde dile getirilmiş ya
da zorlama yorumlarla bu gerçek gizlenmeye çalışılmıştır. Bu konuda en gerçekçi bakış açısını Emine Tuğcu'nun çalışmasında görmekteyiz. Emine Tuğcu, şehrengizlerdeki cinsel gerçekliği şimdiye kadar gizlemeye çalışan akademik bir zihniyet olduğunu dile getirmektedir:
"Şehrengizler üzerine gerek içerik gerekse yapısal bağlamda sistemli bir çalışmanın şimdiye kadar yapılmamış olması, yapılan çalışmalarda da araştırmacıların metnin merkezinden uzaklaşarak XVI. ile XVIII. yüzyıllar arasında yazılmış eserlere bugünün bakış açısından öznel değer yargılarıyla bakmaları...
Sayfa 82 - KaynakKitabı okudu
"Tanzimat döneminde edebiyatın “akılcılık” ilkesine göre yeniden inşa edilmeye çalışılması, metafizik düşüncenin yavaş yavaş edebiyatın dışına itilmesine neden olmuş; bu yüzden yeniden inşası hedeflenen edebiyatın da kendisine bir "güzellik" nosyonu inşa etmesi gerekmiştir."
Emine Tuğcu
16. yüzyılda, II. Selim'in valiliği sırasında Künhü'l-Ahbâr'ın yazarı Gelibolulu Âlî'ye şehzadeye sunulan şiirleri değerlendirme görevi verilmesi (Tökel, 2003: 26), eleştirinin iktidarla ilişkisine ilişkin fikir verir. Gelibolulu Âlî'den başka, siyasi kanaldan Osmanzâde Tâib ve Vehbî'ye de böyle görevler verilmiştir.