Roman, yaramazlık yapmaktan ve insanlarla uğraşmaktan keyif alan ele avuca sığmaz hırçın bir kız çocuğunun (çalıkuşunun) yaşadığı derin hayal kırıklığı neticesinde çeşitli serüvenlere dalışını ve bu katlanılması zor maceraların da onu nasıl olgun bir kişiye dönüştürdüğünü anlatır. Bu olgun kişi, hayatta eşi benzeri görülmeyecek güçte sadakati kalbine bağlayarak; sevgide sebat etmenin sınırını ulaşılması mümkün olmayan mertebeye getiren Feride’dir
(Spoiler)
Çalıkuşu, gönlünde kimsenin yer alamayacağı bir muhiti teyzesinin oğlu Kamran’a, keza Kamran’da Çalıkuşu’na vermiştir. Ancak bu sevgiyi çocuk oluşunun verdiği şımarıklıktan dolayı değil Kamran’a kendisine bile itiraf edemez. Bundan dolayı sevilme hissinden yoksun olduğunu düşünmeye başlayan Kamran, en az çalıkuşu kadar sevdiği halde onu şoka uğratacak bir eyleme kalkışır ve kafesten kaçarak Anadolu’ya uçmasına neden olur; böylece roman şeklini almaya başlar..
İlk zamanlar özgür olmanın verdiği haklar ona cezbedici gelse de sonraları hesap defterinde olmayan hadiseler yaşamaya başlar. Anadolu halkının çıkar ilişkilerine, iyi niyetle yaptığı halde hakkında kötüye yorumlanan dedikodulara, gittiği her yerde karşısına çıkan erkeklerin nefsi duygularına ve memuriyet hayatında dönen kirli tezgahlara maruz kalıp dibe vurdukça kalbinde duyduğu sevginin kıymetini de anlamaya başlar. Bu sevginin değerini anlayan sadece kendi değildir, zira kitapta ki başka bir karakter de bunu anlamıştır. Her okuyucunun gönlünde yer edinmiş bu karakter kimsenin tahmin edemeyeceği bir sonla kitaba veda ederken Feride ‘ye, Kamran’a ve tüm okura bir insanlık mirası bırakmıştır..
Çalıkuşu