"İnsan nedir?" sorusu yüzyıllardır,süregelen ve insan yaşadığı müddetçe sorulmaya devam edilecek,çok çetrefilli bir sorudur.Yeri gelmiş bilim insanı sormuş, yeri gelmiş filozof sormuş, yeri gelmiş din adamı sormuş,yeri gelmiş insan kendi kendine sormuş, sormuş'ta sormuş ... Kimilerine göre soran ,itaraz eden,seven,araştıran ,düpedüz hayvanken,kimine göre insanların en aşağısı olan esfeli safilin, kimine göre ise insanların en yücesi olan eşrefi mahlukat olarak görülmüştür.Her gelen farklı sıfatlar yapıştırmış ve yapıştırmaya devam ediyor.Bu kervana katılanlardan biri de Mark Twain olmuştur. insanın bir robot olduğunu dile getirmiştir. Tabi,bu soruyu sormanın bedeli olacak ki, önsözünde belirttiğine göre ,yazar bu kitabı belirli kişilere dağıtılmak üzere sadece 250 adet basmış, anonim isimi kullanılmış,ancak 23 yıl sonra yayınlatabilmiştir .Yazar bu durumu kitabın grizgahinda şöyle dile getiriyor: "Sayfalardaki her bir düşünce, milyonlarca insan tarafından düşünülmüş ve üzerleri örtülmüş, gizli tutulmuştur. Onlar düşündüklerini niçin dile getirmediler? Çünkü çevrelerindeki insanların onları kınamalarından korktular. Ben niçin yayınlamadım? Sanırım beni de aynı sebep engelledi."diyor. İki aydır bu sorulara maruz kalıp,farklı cevaplar alan afalayan birisi olarak söyleyebilirim ki (Özellikle Nigel warburton'un kitaplarinda)bu kitap sorgulayacak, şaşırtacak çok farklı bir kitap. Kitap sade,anlaşılır ve akıcı bir dile yazılmış olup, yazar savını ağırlıklı olarak örnekler,sorular ve araştırmalarla açıklamaya çalışmıştır. Feleğin çemberinden geçmiş,bilgili bir filozof olan yaşlı bir adamla ,yeni yeni sorgulamaya başlayan genç bir adamın,"İnsanı" belli bir pencereden,sokratik diyaloglarla tartışması. Yazarın hayvanlarla insanları kıyaslarken,insanların düşünebilir, hayvanların ise düşünemediğine itiraz ediyor. İtirazını örnek ve araştırmalarla şöyle açıklıyor : Aklı kıt bir insana silahı ögretemezken ,Aborjinlerin akıl edemeyip ev kuramazken ;karıncaların kendi arasında iş bölümü yapıp devasa,dayanıklı mimariler yapması,kendi hükümet sistemlerini kurması . John lubbock'un dost ve yabancı deneyin de ise: iki farklı yuvadan iki karıncayı alıp bir yuvanın önüne su koyup, almış olduğu iki farklı karıncayı viski ile sarhoş edip suya yakın bir yere bırakmasına rağmen yuvadakilerin kendi arkadaşı olan karıncayı sudan çıkarırken diğer karıncayı orda bırakması ve bir kaç kez terkrardan sonra karıncanın ıslah olmayacağını anlayıp diğer karıncayla beraber iki karıncayı da suya atması.Yine farklı bir deney olan: Benjamin Franklin'in karıncaları masanın üstündeki meyveyi almaya çalıştıklarını görünce,sürekli onları engellemeye çalışmasına rağmen karıncaların masa üstündeki meyveyi almasını engeleyememesi,hayvanların düsünmüyor tezine karşı yapılmış bir çalışma.tabi sadece karıncalar değil yine bir çok hayvandan örnek vererek farklı açıdan olaya bakmamızı sağlıyor. "İyi insan yoktur ,içimizdekini tatmin etmek için iyilik yapıyoruz"sözüne inanmak istemesem de maalesef verdiği örneklerle çok düşündürücü diyebilirim : Adamın biri soğuk bir gece de eve doğru giderken yoksul perişan kılıklı yaşlı bir kadın, kendisini açlıktan ve ölümden kurtarması için adama yalvarıyor. Adam cebinde sadece bir çeyreklik olduğunu ve evinede arabayla gitmesi gerektiğini bildiği halde hiç tereddüt etmeden ; parayı kadına veriyor ve evine zar zor varıyor.Bunu yaparken de kadına iyilik yapmaktan ziyade kendi içini ferahlatmak için yaptığını ;çünkü Soğukta üç millik mesafeye dayanabilirdi, fakat o zavallı yaşlı kadına sırtını dönüp onu ölüme terk edecek olsa çekmiş olacağı vicdan azabına dayanamazdı. Onu düşünmekten gözüne uyku giremezdi.der yazar.Bu örneği okurken aklıma after life dizisinde geçen bir diyalog geldi : İnanmayan Tony'e inançlı biri olan Kath'in : -Ateistsin ,Cennet ve ceheneme inanmıyorsun niye kötü şeyler yapmıyorsun dediğinde .Tony Cevap olarak vicdan demişti .... Yazarında dediği gibi "Vicdan ise insanın acı çekmeye başladığı noktada devreye girer." Mizacın doğuştan geldiğini eğitim ve dış etkilerle onu gelistirebilir olduğunu,özelikle eğitim ve dış etkiler üzerinde durulması gerektiğini ,Zihnin bedene hükmedemediğini ,özgür iradenin ,maddi açgözlülüğünün olmadığını tüm açgözlülüklerinin ruhsal olduğunu paranın ruhunu memnun ederse değerli etmezse değersiz olduğunu,insanların robot olduğunu,tanrının var olduğunu, sanatçıların yaptığı eserler dış etkilerle oluştuğunu, aslında her sanatçı birbirini kopyalayarak eseri meydana getirir o yüzden insanın kendisinin övmesinin bir anlamı olmadığını, vicdanın farklı farklı olduğu vb konularını şaşırtıcı bir şekilde sunmuştur yazar.Kitabı tavsiye eder miyim? sorgulamayı seviyorsanız ,şaşırmak istiyorsanız ? Evet kesinlikle tavsiye ederim .

İnsan Nedir?Mark Twain · Dedalus Kitap · 201815,3bin okunma

·

34 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ömer ADIGÜZEL