Platon - Devlet Doğuda ve batıda Hristiyanlık ve Müslümanlıktan önce, Kutsal değilse bile en önemli kitap Devlet'ti.. islam coğrafyasında Eflatun olarak bilinen Platon'un Devlet'i esasen ideal toplum düzenine sahip ütopik Devlet'i anlatır. Platon Devlet kitabında hocası Sokrates'in düşünce ve söylemlerini, kendi birikimlerini katarak kitaplaştırır. Sokrates düşüncelerini söylemekten çekinmeyen ve devletin politikalarını açıkça eleştiren tavrı nedeniyle, etrafında topladığı gençlerin ahlakını bozduğu gerekçesi öne sürerek, dönemin yönetimi tarafından, baldıran zehrini içmeye mahkum edilmiştir. Üstelik kendini kurtarmak adına düşüncelerinden taviz vermemiş ve tutsak olmadığı halde şehirden(Atina) kaçmaya kalkmamıştır. Dostlarıyla sohbet ederken, celladın getirdiği zehri su içer gibi içmiş. Platon ölüm gecesini kitabın ön sözünde anlatıyor, bu kısmı okurken duygulanmamak elde değil. Kitap aslında Sokrates'in bir arkadaşının babasına yaşlılığın nasıl olduğunu sormasıyla başlar. İhtiyar cevaben öteki dünyayı düşündüğü için yaşlılığı tatlı bir umut olarak tanımlar. Cehenneme gitmemek için bu dünyada doğru bir insan olmanın gerekliliğini vurgular. Bu konuşma üzerine doğduk ve eğrilik üzerine geniş bir tartışma başlar. Homerostan yapılan bir alıntı(yalvarıp yakarmakla tanrılar bile kandırılır) ile işin seyri değişir. Bunun üzerine doğruluğun bireyde ve devlette nasıl olması gerektiği, çocuk eğitimi, şiir, geometri, beden eğitimi, müzik, kadının toplumdaki yeri, askerlik, eğitimin nasıl olması vb konular genişçe açıklanır. Homeros'un ilyada'sı eleştirilir. Gyges'in yüzüğü( Tolkien acaba yüzüklerin efendisi kitabını yazarken bu hikayeyeden beslenmiş olabilir mi) vb hikayelerle anlatım güçlendirilir. Kitapta bazı noktalar insanı dehşete düşünebiliyor. Örneğin doktorlar bedenleri ve ruhları sağlam olan insanlara bakmalı, ruhu kötü ise onları öldürmeli, bedeni kötü(sağlıksız) olan insanlar ise ölüme terk edilmelidir veya askerlerin çocukları ailelerini, ailelerde çocuklarını bilmemeli, askerler arası evlilik ve üreme devlet kontrolnde olmalı vs... Bu bölümleri okurken 300 spartalı filminin giriş bölümü geldi aklıma... Sokrates devlet yöneticilerinin erdem sahibi bilge kişilerden seçilmesini öngörüyor, çünkü bilge(filozof) kişiler bedeni için değil ruhu için çalışır ve yöneticilerin mülk edinmelerini yasakllıyor. Bilgelik, yiğitlik, ölçülülük ve doğruluk değerleri etrafında şekillenecek Devlet en adil (ideadaki devlet modeline en yakın devlet modeli, demokrasi ile yönetilen) Devlet'tir diyor. Platon'un mağara alagorisinde değindiği kendi gölgesiyle büyüyen bir kişinin gerçekle karşılaştığında, bu gerçeği gölgelerle büyümeye devam eden kesime anlatma çabası ancak dışlanma yada ölümle son bulduğu gerçeğini kafanıza inen bir balyoz gibi hissedeceksiniz. Aslında 10 kitaptan oluşan bu muazzam eser anladığım kadarıyla bize MÖ 300 lerden bu güne herşeyin hep bilindiğini ama bu uygulamada çokta yol alamadığımızı söylüyor. Yada Sokrates'in "Benim tek bildiğim, birşey bilmediğim" sözünün arkasına sığınarak sözü bilenlere bırakıyorum:)

DevletPlaton (Eflatun) · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 201927bin okunma

·

16 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Engin Tekintanğaç