The Godfather filmi en çok sevdiğim filmdir,filmi izledikten uzun süre sonra kitabını da okumak(filmi,kitaptan uyarlanma) benim için mutluluk kaynağı oldu.
Her şeyden önce şunu belirtmekte fayda duyuyorum;Baba kitabı edebi bir eser değildir,karşımızda bir Dostoyevski-Tolstoy-Proust...yok.Bu yüzden kitabı okumadan önce derin karakter analizleri-büyülü tasvirler-psikolojik betimlemeler -gerçek hayattaki gibi duygusal yönden inişli-çıkışlı karakterler-perspektif-hümanist ve evrensel bir tema- kitaplarda geçen dönemin sosyal ve siyasal yapısına geniş bir bakış ....gibi dünya klasiklerine özgü olan artıların bu kitapta olamayacağını biliyordum.Sonuçta popüler ve çok satanlar kitaplar ayrı değerlendirilmeli,dünya klasikleri ise bambaşka bir bakış açısıyla yorumlanmalı.Yoksa dünya üzerinde edebiyat romanlarına kafa tutacak başka tür romanlar yok bana göre !
Baba,kitabında Sicilya'dan Amerika'ya yerleşmiş ve orada kendine ait güçlü bir imparatorluk kurmuş mafya dünyasını anlatmaktadır,ama bu güçler kendilerine 'mafya' kelimesi yerine 'aile ' kelimesini tercih etmektedir.Çetelerden başlayıp şirketleşene kadar bu güçlerin eylemlerine şahit oluyoruz.Mafya savaşlarının aslında tüm amacının 'iş ' için olduğu yani sahip olduğu güçleri kaybetmemek ve yeni alanlar kazanmak,rakiplerini alt etmek...gibi amaçlarının aslında günümüz kapitalist dünyasındaki ticari savaşlar gibi yürütüldüğü,adeta rakipleri ile mücadele ederken bir SATRANÇ OYUNU OYNUYORMUŞ gibi stratejik hamleler yapıldığını öğreniyoruz.
Mafya nedir ? Mafya neden kuruldu ? Kime tepki için ya da hangi koşullar yüzünden ? Devletler ile mafyalar arasındaki karanlık bağlantılar neler ? İnsanlar neden adaleti sağlaması için mafyaya gider ve sıradan halk adalet için neden mafyaya muhtaç halde bırakılır ?.....bir sürü soru sorabiliriz,bazı sorularının cevabını da kitap bize veriyor zaten.
Çeteden,mafyaya dönüşme ve sonra da holding düzeyinde şirketleşme....İşte sokak savaşlarından koskoca bir şirket olma...Bütün bunlar neden kapitalizmin anavatanı Amerika'da yoğun şekilde yaşanıyor ? Kitap maalesef bu soruları sorma cesaretini göstermedi,bu konuda kendi fikrimi söyleyeyim:Sistemi yöneten bir avuç insan sadece kendi kontrol edebileceği silahlı güçler,finansal güçler,siyasi ve sosyal güçler meydana getirirBunlardaki hiyerarşi,piramit gibi basamak basamaktır.Alt tabadaki kaos ve çatışma üst tabakaya muazzam bir güç sağlar bu tepedeki güçler için kapitalist sistem onların para içinde yüzdüğü,yeni mafyalar türeten en ideal ortamdır.Yani,sistem kendi menfaati ( öncelik zenginlerin çıkarı ) için mafya gibi örgütleri besler,büyütür,gerekirse dağıtır,ya da o mafya o kadar yükselir ki piramitin tepesindeki nadir birkaç aileden biri olur belki de ! Ama ne de olsa bu düzen ;zenginlerin dünyasına hizmet eden,zenginlere göre asla bozulmaması gereken bir düzendir.
Kitap yine de bazı sorulara cevap veriyor,insanlar dertlerini çözülmesi ve adaletin sağlaması için mafya babalarına başvuruyor,bu babalar,mahkemelerin sağlamadığı adaleti sağlıyorlar,gerektiğinde bu güçler Oscar ödüllleri ve oyuncu seçimlerine etki ediyor,Savcılarla işbirliği yapıp suçluları suçsuz yapıyor....Kısaca adalet sistemi,holywood sektörü eleştirisi,devlet-mafya-polis-savcı işbirliğine eleştiri...Hem filminde hem kitabında birçok alt metinler,göndermeler...Kitapta her şey var,sosyal-ekonomik ve siyasal eleştiriler,ama yukarıda yazdığım paragrafta açıkladığım gibi sistemin mafya üretmesi sonucu çıkarını yani büyük oyuna değinmemiş yazar.Bunu da normal karşılıyorum çünkü yazar ,büyük pencereyi okura göstermek isteseydi inan ki ne kitabı basılırdı ne de filmi çekilirdi !
Kitabı okumadan önce düşününün biraz:Devletler neden sadece kendilerinin kontrol edebileceği örgütler ister ? Neden bu örgütleri güçlendirmek ister ? Mafya hangi koşullarda oluşur ve büyür ? Mafyanın büyümesini destekleyen perde arkasındaki güçlerin mafya oluşumlarından çıkarı ne ? Sistem neden mafya'ya ihtiyaç duyar ki ? Mafya zaman içinde güçlendikçe neden sistem içindeki önemli bir çark haline gelir ? Herkes bu soruları sorsun kendi kendine ve kendi cevaplarını bulsun.Büyük oyunu görsün,gözler açıldıkça karşımıza dünyadaki sistemin BİG BROTHER benzeri olduğu,aslında yaşadığımız dünyayı şu an için medya yolu ile saklansa da 1984 adlı kitaptaki gibi bir hiyeraşik sistem olduğunu her düşünen vatandaş fark eder ! Ama hiçbir güç halkın bir araya gelmesiyle yıkılmaz değildir ! Kitap yorumlamamı şu anlamlı 2 alıntı ile bitirmek istiyorum:
''Sakın tepenize bir sırça köşk kurmayınız.Ama günün birinde nasılsa böyle bir sırça köşk kurulursa,onun yıkılmaz,devrilmez bir şey olduğunu sanmayın.En heybetlisini tuzla buz etmek için üç beş kelle fırlatmak yeter.'' SIRÇA KÖŞK adlı kitabın aynı adı taşıyan masalından sayfa 141-Sabahattin ALİ
''Bu dünya da çobansız da,köpeksiz de yaşanabilirmiş.Ama bunu anlamak için her defasında bu kadar kanlı kurbanlar verecek olursak pek çabuk neslimiz kurur.Bari siz gözünüzü açın da,ilerde başınıza yeni itler,hele kendilerini kurt sanan palavracı itler musallat olursa,sürüyü canavarlara paralatmadan onları defetmeye bakın ! '' SIRÇA KÖŞK adlı kitabın KOYUN MASALI adlı bölümünden sayfa 135-Sabahattin ALİ