Ahmed Cevad… gibi 19 ve 20.yy.ın önemli şahsiyetlerinden biri olan “Mirza Elekber Sabir Tahirzâde”, Türk dünyası edebiyatı ve Azerbaycan edebiyatında yeni mizahi şiirin ve satirik şiirin kurucusudur. Hatta
Fuzuli’den sonra gelen en büyük şair olarak anılmaktadır.
Dönemin maarifçilik fikrini edebî eserlerine yansıtarak başta Molla Nasreddin dergisi olmak üzere döneminin en büyük gazete ve dergilerinde şiirleri yayımlanmıştır. Alaycı ve ironik bir dil kullanan Sabir, halkının ve Türk dünyasının cahillikten ve esaretten kurtulması hedefi ile eserlerinde; sözde Müslümanları, gericileri, bağnazları, dönemin aydınlarını, bürokratlarını, toplumdaki birçok sorunları “düzü düz, eğriyi eğri yazarak” ağır bir dille eleştirmiştir. Kullandığı dil yüzünden çoğu kez toplumda yanlış anlaşılmış ve maddî, manevî zorluklar çekmiştir.
Ölümünden sonra İslâm dünyasında bağış ile heykeli dikilen ilk kişi olmuş ve dostu şair https://1000kitap.com/yazar/i15541’in çabaları ile mizahî yazıları "Hophopname" adı altında yayımlanarak Türk dünyası edebiyatında önemli bir yer edinmiştir.
Doç. Dr.
Sedat Maden’in bu çalışmasında XIX. ve XX. Asır Azerbaycan Türk Edebiyatı ve Genel özellikleri; XIX. ve XX. Asrın Zirve Şahsiyetleri (Ahundzâde, Zerdâbi, Sehhet…); Mirze Elekber Sabir’in Hayatı, Çocukluk ve Gençlik Yılları, Öğretmenliği/Eğitimci Kişiliği, Son Yılları, Vefatı ve Edebî Şahsiyeti; Mirze Elekber Sabir’in Edebiyat Anlayışı ve Dünya Görüşü; Sabir ve Molla Nasreddin; Hophopname’nin Serüveni başlıklarına değinilmiştir.
Sabir’in Hophopname adlı eseri, Latin harfleri ve orijinal metin arasındaki uyumluluğun tam olması için transkripsiyon işaretleri kullanılarak çeviri yazı şeklinde sunulmuştur. Çeviri şiirleri pek okumayı sevmem ancak bu eserde Türkiye Türkçesine direkt çeviri yapılmadan transkripsiyon işaretleriyle çeviri yapılması şiir yapısının bozulmasını engellemiş ve bu açıdan da orijinalliğini bozmamıştır. Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi’nde yer alan
Hophopname’nin direkt çevirisine nazaran okuması daha keyifliydi. Ayrıca Türkiye’de yayımlanmamış şiirlerine ve Sabir’e Dair başlığı altında Sabir’in edebi çevrelerdeki etkisi ve takipçilerine de değinilmiştir. Azerbaycan edebiyatına ve Sabir’e dair detaylı bilgiler sunması açısından edebiyatseverlerin okumasını tavsiye ettiğim bir kitaptır.
Son olarak, Mirze Elekber Sabir’i tanımama vesile olan ve üzerimde emeği çok olan Sayın Doç. Dr. Lokman TAŞKESENLİOĞLU ve çalışma disiplinin kendime örnek edindiğim ve üzerimdeki emeği çok olan Sayın Doç. Dr. Sedat MADEN hocalarıma bu inceleme vesilesiyle tekrardan saygılarımı ve sevgilerimi sunuyorum…
