İbni Haldun: bütün medeniyet ve "Devlet batışlarının, hiç de birer "Dünya batışı", hatta insanlık ve medeniyet batışı değil, tam tersine, öteden beri varlığın her bölüğü için değişmeyen bir diyalektik gidiş olduğunu, "diyalektik" adını koymadan gösteriyordu.