HAY'DAN HU'YA
Doğu' da alegorik eserin kaynağıdır Hay bin Yakzan. Hem İbni Sina hem İbni Tufeyl bu esere iki ayrı hikaye yazarlar. Kitap da iki ayrı bölümden oluşup fasıla fasıla ilerler. Eserin konusu ise, beşeriyetin, eşyanın ve mahlukatın hasılı üzerine kuruludur.
"Ruhun özü ve gerçekliği, cisme eklenerek ona duygu, hareket ve algı gibi, kendine özgü, türlü türlü eylem ve etki yeteneği kazandıran cisimlikten başka bir nitelikti." (sf.111) "Hareket için mutlaka bir hareket ettirici gereklidir. Hareket ettirici, eğer cisme bulaşan (sirayet eden) bir güç ise, cismin varlığıyla var olur, parçalanmasıyla parçalanır." (sf. 122) "Göklerde ve yerde zerre kadar olanlar bile O'nun ilmi dışında değildir. Bundan daha küçüğü ve daha büyüğü de kuşkusuz apaçık kitaptadır."
Kur'an, 34/3.
Eser, Hay bin Yakzanin bünyesinde insanoğlunu anlatmaktadır. Evrenin, varlıkların, bedenin ve ruhun oluşumu ve tek bir Yaratıcıyı bulma serüveni üzerine kuruludur. "Evrenin başlangıçsız ya da yaratılmış oluşu konusundaki kuşku ve ikircimler, ulaşılan sonucu etkilemiyordu. Her iki durumda da cisim olmayan, ne cisme bitişik, ne ondan ayrı, ne cismin içinde, ne onun dışında olan bir Özne'nin varlığının zorunluluğu kesinlik kazanıyordu." (sf. 123)
Hay bin Yakzan, benim fikrimce varlık ve felsefenin doruk noktasidir. Zaten eser, simgesel ve imgesel bir anlatımı ile hikaye eklemeleri ile zenginleştirilmiştir. "Hay bin Yakzan, müşahede ettiği şeyleri, kendinden ve diğer varlıklardan fena bulduğu; varlıkta diri (hay), kendiliğinden var olan (kayyum), bir'den (vahid) başka bir şey görmediği zaman müşahede etti." Kendine özgü öz, gerçek Varlık'ın özünden ayrı bir gerçeklik taşımamaktadır. Özünün gerçekliği Tanrı'nın özüdür. Daha önceleri Tanrı'nın özünden ayrı gördüğü ve salt kendine özgü bir öz sandığı şeyin ayrı bir gerçekliği yoktu. (sf.147).
"O öylesine aşkın ve ince (latif) idi ki, ona ses ve harf giysisi giydirilmesi mümkün değildi. (sf. 150)
Benim üzerimde ağırlığı olan bir kitap gibi geldi, bitirmekte zorlandım, hem tasavvufî hem felsefî yapısı gereği tamamen akıcı değil ama sorgulatan, tabuları yıkan, algıları yeniden kuran bir anlatımı bulunmakta...
Tavsiye ederim
Hay bin Yakzan, 
İbn-i Sina , 
İbn Tufeyl
·
4.441 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.