platon'a göre psikoloji
°
açıktır ki psikoloji kavramı yeni bir kavramdır, on sekizinci yüzyılda ortaya çıkmıştır. bu nedenle Platon konusunda psikolojiden bahsetmek paradoksaldır çünkü aslında psikoloji Yunan Felsefesinin klasik döneminde bir disiplin olarak asla tematikleştirilmemiştir. yine de Yunan Felsefesi çağı kadar erken bir zamanda, daha sonradan benimsenecek ve bir psikolojinin imkanının koşulları olarak görünen yapıların kurulduğu söylenebilecek.
Platon söz konusu olduğunda, Devlet'teki iyi bilinen örneği, özne içindeki üçlü bölünmeye atıfta bulunan üç sınıfa ayırma örneği ele alınacak olunursa: insanı araştıran Platon bize insanın doğasının ne olduğunu toplumda büyük harflerle okuyabileceğimizi söyler. büyük harflerle yazılmış bir metni okumak küçük harflerle yazılmış bir metini okumaktan daha kolaydır. insanı anlamak için bizi toplumun yapısına ve toplumun yapısını incelerken bizi insana, yani içinde toplumun yapısının kurulacağı bir insan öznesine yönlendirir. şimdi bu öznenin kendisi üçlü bir yapıdan -epithumia, thumòs ve noûs- oluşmuş olarak tasavvur edilir.
Platon'un izlediği yolu incelersek üçlü bir yapıdan oluştuğu düşünülen bir insan öznesinin aslında Platon'un çözmeye çalıştığı politik sorunların yan ürünü olduğunu görebiliriz. hem bu politik sorunların bireydeki yansıması hem de çözümü ve temeli olarak sunulan politik sorunun ifadesidir. kurucu bir patolojidir bu: insanda epithumia, thumòs ve noûs üç merci olduğu içindir ki toplumda hakiki bir düzen kurulabilir ya da tam tersine karışıklık ve düzensizlik hüküm sürebilir. sınıflarda karışıklığa yol açabilecek şey bireydeki bu üç mercinin kafa karışmasıdır.
burada insan öznesindeki üçlü yapıdan toplumdaki sınıfların bölünmesi sorununu çözmesini beklendiğini görüyoruz. ancak bir çözüm biçiminde sunulan bu güçlüğün aktarımı, Devlet'te ayrıntılarıyla izlenmesi eğlenceli olan mantıksal yanılgılara yol açar. her insan üçlü bir yapıya teşekkül etmiş olarak sunulduğu halde; sınıflara bakıldığında, her insanın aslında bu üçlü yapının işlevlerinden birine indirgendiği görülür. zanaatkâr sadece epithumia'dır; eğer tesadüf eseri zanaatkâr epithumia dışında bir şey olsaydı düzensizlik ortaya çıkardı. muhafız sadece thumòs'tur ve eğer tesadüfen noûs ya da epithumia olsaydı, düzensizlik ortaya çıkardı. ve filozof- hükümdar olan kral sadece noûs'tur. insan öznenin yapısı ile bu yapının toplumda yerine getirmekle görevli olduğu işlev arasında bir çelişki vardır. platon'un çözümü basitçe bu üçlü yapının yerine, insan öznesindeki işlevler arasında bir hiyerarşiyi ikâme etmektir. yani, olası bir psikolojiyi hemen ahlakla kuşatmaktır.
insan yapısındaki üç merci düzene sokulmalıdır. Platon'da olası bir psikolojinin bu yapısının kurulmasının nasıl bir rol oynadığını burada görüyoruz: politikanın patolojisini, hem toplumsal düzenin olması gerektiği gibi olmadığını izah etmek hem de olması gerektiği gibi olacak bir toplumsal düzeni kurmak. ancak bu toplumsal düzen, bir psikolojiyi kurabilecek, tesis edilmiş yapıların nesel anlamını inkâr etmek ve onu derhal ahlaka dönüştürmek koşulu dışında bir bireyde bu şekilde kurulamaz. politika, bireyde ahlak haline gelir; ahlak da, nesnel bir incelemenin nesnesi olabilecek bir öznenin oluşumu kisvesi altında, öznede, toplumda geliştirilmesi gereken düzenin imkanının koşulunu ve temelini gerçekleştiren bir düzene tesis edilmesinden başka bir şey değildir.
Devlet
Psikanaliz ve İnsanbilimleri
w • ラテ
··
1.270 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.