İçerisinde kısa kısa 16 öykü barındıran Sabahattin Ali kitabı. Ben yazarın öykülerini çok seviyorum. Bir diğer öykü kitabı olan 
Sırça Köşk’üde severek okumuştum.
Bu kitabında yazar genel olarak yıkılan Osmanlı devleti sonrası Cumhuriyet ve modernleşme süreci içinde kentleşen köylü halkın yaşadığı aksaklıklardan bahsetmiştir.
Kitaba adını veren “Değirmen” isimli öyküde göçebe hayatı yaşayan çingenelerle köylüler arasındaki ilişkilerden kesitler sunar. Köylüler mallarını çalan çingenelere karşı öfke duymazlar çünkü çingeneler başka köylülere para karşılığı verdiği eğlenceyi onlara ücretsiz sunmakta buna karşılık köylü de bu topluluğun topraklarında çadır kurmasına ses çıkarmamaktadır.
“Candarma Bekir” adlı hikayede Çallı Halil Efe’nin eşkiyalığı anlatılır. Sabahattin Ali hikayelerinde ve romanı Kuyucaklı Yusuf’ta, eşkiyanın toplumsal adaletsizlik ve paylaşımdaki haksızlıklara isyanının sonunda topluma yönelik tahribatı da yansıtacak şekilde ele almıştır. Eşkiyalık Osmanlı’nın 16. Yüzyıldan beri ortadan kaldıramadığı bir meselesiydi. 
Yaşar Kemal’de eserlerinde bu konuya çokça yer vermiştir. Özellikle 
İnce Memed 1 dörtlemesinde. Eşkıyalar, köylüler tarafından korunmaktaydı; bu karşılıklı bir ilişkiydi, çünkü eşkıyalar da köylüleri devletin vergi düzenine karşı korumaktaydı. Devletin gücünün her yere ulaşamaması, eşkiyalığın bölgesel otorite halinde sivrilmesine yol açmaktaydı. Özellikle Cumhuriyetin ilanından sonra oluşan otorite boşluğundan yararlanarak eşkıyaların Ege bölgesinde hüküm sürdüğünü söyleyebiliriz. Nitekim, “Candarma Bekir” adlı hikâyede olayların geçtiği yer olarak Denizli yakınlarındaki Çal ilçesi gösterilir. Halil Efe kadın meselesi yüzünden dolayı Çal’da Süleyman’ı vurduktan sonra İzmir’e kaçar. Bu bölge efeler ve eşkiyalar bölgesidir.
Kanal” adlı hikâyede bahsedilen anlaşmazlık köydeki nizamsızlığa aittir. Yazar bozkırdaki inatçı ve meşakkatli maişet davasını üst dilde toprağın susuzluğu ile anlattı. Çocukluk arkadaşı olan Zağar Mehmet ile Dedemköylü Mehmet’in evlenip geçim derdine düşünce aralarının soğuması ve su için anlaşmazlığa düşmelerinin sonucunda öldürmeye varan bu hikayenin üst perdede anlatmak istediği yine köy yerlerindeki adaletsiz yönetim ile ilgilidir. Paranın büyük bir kısmı, muhtarın, imamın, sığırtmacın, köy korucusunun maaşlarını ödemek için kullanıldığından, köyü imar edecek kadar yeterli para çoğu zaman denkleştirilemiyordu. Köydeki güç dengeleri zayıfı ezmekte idi. Köylünün yağmacı iktisadi ilişkilere tevessülü ile kıtlık birleşince haksızlığa uğrayanların sorunu suç işleyerek çözmesi kaçınılmaz olması ile ilgilidir.
Genel olarak öyküleri ele alacak olursak;
‘Değirmen’, ‘Kurtarılamayan Şaheser’, ‘Kırlangıçlar’ ve ‘Viyolonsel’ adlı ilk dört öyküde hayatın anlamı, sevgi ve aşk izleğinin öne çıktığını görüyoruz. Sonraki öyküler ise daha çeşitlidir fakat ortak paydası hikayelerin yönetilen - yöneten etrafında dönmesidir. Güç ve iktidar sahibi insanların güçsüzler karşındaki tutumu, onlardan faydalanma çabası, hak ve adalet konuları işlenmektedir.
Keyifli okumalar…
·
3.519 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.